Peterez Destanı; Peterez (Kabartayca: Бэтэрэз, Батраз; Karaçayca: Батраз; Abhazca: Патраз; Osetçe: Батырадз Adigece: Пэтэрэз) – Nart destanlarında adı geçen önde bir kahraman ve destan kişisi.
Sabahleyin analığı Joko-nan’ın (Жъокъо-нан) Peterez’e ilk bakışına denk düşecek bir ok dışında, kendisine silah işlemiyordu. Doğumundan önce Nart yaşlıları, “Eğer bu bebek bir kız çocuğu olarak doğarsa, ona bir dikiş sepeti hazırlar, ona göre yetiştiririz; eğer bir oğlan çocuğu olarak doğarsa, onu azgın sulara bırakırız” derler.
Şarkının gerisi de şöyledir:
Tanrı bir oğlan çocuğu olarak yarattı Peterez’i Onu bir sepet içinde
Geçilmesi zor, bataklık bir kamışlığa attılar
Sert bir fırtına esti
Sepeti azgın dalgalara doğru, denize sürükledi
Azgın deniz yatağımdır
Deniz köpükleri de yorganımdır benim Diyordu Peterez.
Dalgalar sonunda beşiği kumsala vuruyor, Nart çobanları bebeği buluyorlar ve ona Adigece “Düzgün Burunlu” anlamına gelen “Peterez” (pe=burun, terez=düzgün) adını koyuyorlar. Çobanlar bebeği, Nartlarca korunan bir cüce topluluk olan Yisplerden (Исп) Nartlara gelin gelmiş olan çocuksuz Joko-nan’a veriyorlar.
Peterez’in bebekliği de ilginçtir ve şarkısı da şöyledir:
Çınarın serti beşik kenarları Şimşirin serti beşik uçları Ceylanın sırt derisi beşik ipi
Kamışın gösterişlisi de beşik sopası idi
Anası Joko-nan, bağladığında beşiğine bebeği
Uzandı beşik ucunu parçaladı
Gerindi beşik ipini kopardı
Ardından oda içinde dimdik dikiliverdi
