Aedon Yunan Bülbülü
Aedon Yunan Bülbülü; Yunan mitolojisinde yer alan bir karakterdir. Hikayesine göre Aedon, Trakya Kralı Pandareos’un kızıdır. Kocası İkarios ile mutlu bir evlilikleri olan Aedon, kıskançlık ve hırs yüzünden hayatı boyunca acılar çekecektir.
Aedon’un hikayesi, ilginç bir şekilde şarkı söyleme sanatı ile başlar. Aedon, Trakya’nın en güzel şarkıcısı olarak tanınır ve tüm ülkeye sesiyle hükmeder. Ancak Aedon’un kıskançlık duygusu, hayatını alt üst eder. Kardeşi Zethos, Thebai kralı Laios’un oğludur ve Aedon, onunla evlenen Antiope’nin çocuklarına kıskançlık duyar. Bunun üzerine Aedon, Antiope’nin çocuklarını öldürür ve yemek olarak kocasına sunar.
Ancak bu cinayet, Aedon’un hayatını daha da zor hale getirir. Antiope’nin kocası Amphion, karısının öldürülen çocuklarının intikamını almak için Aedon’u esir alır ve onu köle olarak satar. Aedon, Thrakia Kralı Lykurgos’un sarayında hizmetçi olarak çalışmaya başlar.
Aedon’un hayatı, burada da huzursuz geçer. Kral Lykurgos’un karısı Kleopatra, Aedon’a kıskançlık duyar ve onu sürekli olarak işkence eder. Aedon, Kleopatra’yı öldürmeyi düşünür ancak son anda vazgeçer ve intikam almak için plan yapmaya başlar.
Aedon, sarayda bulunan bir ördekleri öldürür ve onları Lykurgos’un oğlu Itys’in yatağına serper. Sabah uyandığında ördekleri yatağına gören Lykurgos, Itys’i öldürür ve cesedini yemek olarak Aedon’a sunar.
Aedon’un intikamı tamamlanmıştır ancak hayatı boyunca çektiği acılar ve suçluluk duygusu onu huzur içinde yaşamaktan alıkoyar. Aedon, sonunda ölür ve Athena tarafından ördeğe dönüştürülür.
- İlkçağ yazarlarını çok etkileyen bu efsaneye ilkin Homeros’ta rastlanır. Odysseia’da (XIX, 518) anlatıldığına göre, Aedon Pandareos’un kızı ve Thebaili Zethos’un karışıdır. Zethos’un kardeşi Amphion Niobe ile evlenip çok çocuğu olduğu halde, Aedon’la Zethos’un yalnız bir çocukları olur: İtylos. Aedon eltisini kıskanır ve bir gece en büyük oğlunu uykusunda öldürmeye kalkışır, ne var ki yanılır, karanlıkta Niobe’nin oğlunu değil de kendi çocuğunu öldürür. Tanrılar Aedon’a acıyıp onu bir bülbüle dönüştürürler.
Miletos efsanesi şöyledir: Aedon Milet’li Pandareos’un kızı ve Polytekhnos adlı sanatçının
karısıdır. Kocasıyla birlikte Kolophon’ da mutlu günler yaşarlar, İtys adında bir oğulları olur. Ama mutlulukları başlarına vurur, gurura kapılırlar. Zeus ile Hera’dan daha mutlu bir çift olmakla övündükleri için, Hera ceza olarak kavga tanrıçası Eris’i sokar aralarına. Karı koca birbirleriyle yarışmaya girişirler, Polytekhnos araba yapmakta, Aedon kumaş dokumakta. Kim daha çabuk bitirecekse, öbürüne bir hizmetçi bulup getirecektir. Yarışmayı Aedon kazanır, kocası da gider Efes’ten onun kız kardeşi Khelidon’u (Yun. Kırlangıç) alır, yolda onu kirletir, saçlarını kesip köle kılığına sokar ve kız kardeşine kim olduğunu bildirirse, onu öldüreceğini söyleyerek Aedon’a verir. Aedon kız kardeşinin bir gün çeşme başında dert yandığını duyunca, onu tanır. İki kız kardeş öç almaya karar verirler, İtys’i öldürüp pişirirler ve babasına yedirirler. Polytekhnos işin farkına varınca çılgına döner, iki kız kardeşi öldürmek ister. Zeus araya girer ve birini bülbül, öbürünü kırlangıç haline sokar.
- Atina efsanesi: Tragedya yazarlarının ve özellikle Sophokles’in yitik “Tereus” tragedyasında anlatıldığı gibi, Prokne ile Philomela Atina kralı Pandion’un kızlarıdır. Prokne Trakya kralı Tereus’la evlenir ve İtys adlı bir oğulları olur. Ama Tereus Philomela ile de sevişir ve olup biteni kız kardeşine anlatmasın diye dilini koparır. İki kız kardeş İtys’i kesip babasına yedirmekle öç alırlar.
- Tanrılar Prokne’yi bülbül, Philomela’yı kırlangıç (başka bir anlatıma göre adı güzel sesli anlamına gelen Philomela bülbül olur), Tereus’u da hüthüt kuşuna dönüştürürler. Aristophanes “Kuşlar” komedyasında bu dramı Hüthüt’ün ağzından şöyle anlatır:
Uyan garip bülbülüm, uyan, Çöz tanrısal dilini,
Dök yüreğindeki acılan, Anlat o kutsal ağıtlarınla
Oğlumuz İtys’in başına gelenleri. Kızıl boynundan su gibi aksın Oğlumuzun adını inleyen sesin,
Sık fundalıklardan göklere yükselsin, Apollon, altın saçlı tanrı
Duyup bu acı yankıları, Alsın fildişi çalgısını, Karşılık versin sana,
Tanrı koroları kursun yukarda,
Ve ölümsüz dudaklarından çıkan ezgiler Karışsın sesine mutlu yüceliklerde.
Aello
Harpya’lardan biri. Adı Kasırga anlamına gelir (Harpyalar).
Aerope
Girit kralı Katreus’un kızı (Tab. 15). Girit’ten sürülüp Argos’a gelir ve ilkin Pleisthenes ile evlenir, sonra Atreus’un karısı olur. Aerope, Agamemnon ve Menelaos’un anaları olarak gösterilir. Atreus’la Thyestes arasındaki kardeş kavgasında ölür (Atreus).
Aedon’un hikayesi, kıskançlık ve hırsın insan hayatındaki yıkıcı etkilerini göstermesi açısından önemlidir. Ancak aynı zamanda, güçlü bir kadın karakterin hayatındaki zorlukları aşma çabasını da anlatır. Aedon’un hikayesi, Yunan mitolojisinin zengin kültüründe önemli bir yer tutar.
