Choctaw mitolojisi; aslen bugünkü Güneydoğu Amerika Birleşik Devletleri’nde geniş bir bölgeyi işgal eden bir Kızılderili kabilesi olan Choctaw kültürünün bir parçasıdır.
Mississippi , Alabama ve Louisiana eyaletlerinin çoğu . 19. yüzyılda Choctaw, Avrupalı Amerikalılar tarafından ” Beş Uygar Kabile ” den biri olarak biliniyordu, ancak onların görevden alınmasıyla ilgili tartışmalar sürüyor.
Bugün Choctaw’ın federal olarak tanınan üç kabilesi var: en büyüğü Oklahoma’nın Choctaw Nation’ı , ardından 1830’larda ayrılmayan bireylerin torunlarından oluşan Choctaw Kızılderililerinin Mississippi Bandosu ve en küçüğü Choctaw’ın Jena Bandı. Kızılderililer , Louisiana’da bulunur.
Ayrıca, Louisiana tarafından tanınan ve Louisiana, Sabine Parish’te ikamet eden Ebarb’ın Choctaw Apaçi Kabilesi. Ayrıca, MOWA Band of Choctaw Kızılderilileri, Alabama tarafından eyalet tarafından tanınmaktadır, ancak federal tanınma elde etmemiştir.
O da 1830’larda Güneydoğu’da kalan bireylerin torunlarından oluşuyor.
Choctaw ve ataları, yüzyıllardır şu anda ABD’nin güneydoğu bölgesi olan Mississippi bölgesinde yaşadılar.
Binlerce yıllık mit ve hikaye yapımı, zengin bir tarih koleksiyonuna katkıda bulunmuştur. Choctaw, efsanelerini anlatmaya ve yazmaya devam ediyor.
Choctaw göçü
Choctaw hala bu topraklara gelişlerinin aşağıdaki yaratılış hikayesini ve ataları tarafından toprak işleriyle inşa edilen Nanih Waiya Höyüğünün nasıl ortaya çıktığını anlatıyor.
İki erkek kardeş, Chata ve Chicksah , uzak batıda refahı sona ermiş bir ülkeden orijinal insanları yönetti. İnsanlar, büyülü bir direk veya asa tarafından yönlendirilerek uzun süre seyahat ettiler. Her gece insanlar kamp yapmak için durduklarında direk yere yerleştirildi ve sabahları insanlar direğin eğildiği yöne doğru yola çıktılar.
Akıllara durgunluk verecek kadar uzun bir yolculuktan sonra sonunda direğin dik durduğu bir yere geldiler. Batıdaki orijinal topraklarından bufalo çuvallarında taşıdıkları atalarının kemiklerini bu yere gömdüler.
O büyük mezardan hafriyat höyüğü gelişti. Cenazeden sonra kardeşler, toprağın tüm insanları taşıyamayacağını keşfettiler. Chicksah, halkın yarısını aldı ve sonunda tarihi Chickasaw kabilesi olarak ortaya çıkacakları Kuzey’e gitti .
Chata ve diğerleri, Nanih Waiya (tüm yaratılışın höyüğü) olarak bilinen ve Choctaw kabilesi olarak bilinen höyüğün yakınında kaldılar .
Choctaw’ın bu dünyaya çıkışı
Başlangıçta büyük bir höyük vardı. Adı Nanih Waiya idi..
Yaradan, insanların ilkini bu tepeden şekillendirdi. Bu insanlar uzun, karanlık bir mağaradan gün ışığına çıktılar ve ilk Choctaw oldular.
Büyük bir değişim meydana gelene kadar uzun yıllar bu bölgede yaşadılar. Bu sırada toprakları kaplayan büyük bir sel çıktı. Choctaw halkı, bir güvercin tarafından yönlendirilen kanolarla bir adaya kaçmak zorunda kaldı. Zenginleştiler ve sonra adayı doldurdular.
Daha sonra Kaplumbağa Adası kıyılarına geri döndüler. Tekrar geldiklerinde, kalan insanlar arkadaş canlısı değildi. Daha sonra güney kıyılarında yüzlerce yıl boyunca seyahat ettiler. Sonunda kanolarla şimdi Yucatán olan yeri tekrar geçtiler. Bir kez devlerin diyarına indiler ve bölge için savaştılar.
Daha sonra kutsal Nanih Waya’larını yeniden inşa ettiler ve ataları için kutsal bir yuva buldular. yıllar boyunca sevgiyle yanlarında taşıdıkları kemikler.
Doğaüstü Yerli Amerika
Bazı eski yazarlar ve daha sonraki zamanlarda Cushman ve Bushnell, Choctaw’ın büyük bir iyi ruha ve büyük bir kötü ruha inandığını bildirdi. Choctaw sözlü tarihlerinde çok sayıda doğaüstü varlıktan bahsedilir. Choctaw, Büyük Ruh veya Tanrı ve Şeytan olarak da adlandırılabilecek şeye ilişkin terimlerine ek olarak, aralarında birçok “güçlü varlık” olduğuna inanıyordu.
Choctaw’ın Büyük Ruhu çeşitli isimlerle anılıyordu. Rahip Alfred Wright, Büyük Ruh’un Nanapesa, Ishtahullo-chito veya Nanishta-hullo-chito, Hushtahli ve Uba P i ke veya Aba olarak anıldığını yazdı .
Shilup chitoh osh, Büyük Ruh anlamına gelecek şekilde İngilizceleştirilmiş bir terimdir. Chitokaka, Büyük Olan anlamına gelir. lshtahullo veya nanishtahullo terimleri, cadı gibi bazı okült veya üstün güce sahip olduğu düşünülen herhangi bir kişi veya nesneye uygulanır.
Antropologlar, Choctaw’ın Mississippian atalarının güneşi kozmolojik sistemlerinin merkezine yerleştirdiklerini teorileştiriyorlar . On sekizinci yüzyılın ortalarında Choctaws, güneşi yaşamla donatılmış bir varlık olarak görüyordu.
Örneğin, Choctaw diplomatları yalnızca güneşli günlerde konuşurlardı. Bir konferans günü bulutlu veya yağmurluysa Choctaws, genellikle ayrıntıları tartışmak için daha fazla zamana ihtiyaçları olduğu bahanesiyle güneş dönene kadar toplantıyı erteledi.
Güneş, tüm konuşmaların dürüst olduğundan emin oldu. Büyük gücün ve saygının sembolü olarak güneş, güneydoğu Hint kültürlerinin önemli bir bileşenidir.
Hushtahli , Hashi (güneş) ve Tahli’den (bir işi tamamlamak için). Hushtahli’nin Avrupa etkisi olmayan bir Choctaw terimi olarak ortaya çıktığına inanılıyor; Choctaw’ın güneşe tapanlar olduğuna inanılıyordu. Ateş, “güneşin en çarpıcı temsiliydi”; zekaya sahip olduğuna inanılıyordu ve güneşle sürekli iletişim halinde olduğu düşünülüyordu.
Küçük insanlar ve diğer insan benzeri yaratıklar
Sık, karanlık ormanda tek başına yaşayan, yaklaşık altmış metre boyunda ufak tefek bir adama inanıyorlardı. Küçük adama Bohpoli veya Kowi anukasha deniyordu , her iki isim de tek başına veya birlikte kullanılıyordu.
Bohpoli’nin çevirisi “Atıcı” dır. Kowi anukasha’nın çevirisi “Ormanda kalan” veya daha özlü bir çeviri yapmak gerekirse “Orman sakini” dir. Küçük adam, Avrupa’daki benzerleri olan cüceler , elfler , cüceler ve cüce cinlerle karşılaştırılabilir .
Küçük ağaç perisinin ( ole ) oldukça yaramaz olduğu biliniyordu ama kötü niyetli değildi. Choctaw, onlara sık sık şakacı bir şekilde sopa ve taş attığına inanıyordu. Ormanda duyulan tüm açıklanamayan sesler Bohpoli’ye atfedildi. Choctaw, gürültü yaratmak için çam ağaçlarına vurmaktan özel bir zevk aldığına inanıyordu.
Bohpoli asla sıradan Choctaw tarafından görülmedi, sadece peygamberler ve şaman tarafından görüldü. Hintli şamanlar veya doktorlar, Bohpoli’nin ilaçlarını yaratmada onlara yardım ettiğini bildireceklerdi.
Bazı hikayeler, Bohpoli’nin küçük çocukları “çalacağını” ve onlara şifalı bitkiler ve ilaçları öğretmek için ormana götüreceğini söylüyordu. Çocukları evlerine döndürdükten sonra, Bohpoli onları rahat bırakacak ve büyüyüp kabilenin doktoru olmalarına izin verecekti.
Tarih yazılarından bazıları , avcıları korkutmaktan zevk alan insan ve geyik karışımı Kashehotapalo’ya atıfta bulunur. Hızı ve çevikliğiyle çok beğenildi. Choctaw, Kashehotapalo’yu kızdırırsa , önlerinde yarışır ve düşmanı veya avlanan hayvanları uyarırdı.
Okwa Naholo veya Oka Nahullo (suyun beyaz insanları) derin havuzlarda yaşadılar ve alabalık derileri gibi açık tenleri vardı. Bazen kendileri gibi varlıklara dönüştürdükleri insanları yakaladıklarına inanılıyordu.
Hoklonote , istediği herhangi bir şekle girebilen kötü bir ruhtu; insanların düşüncelerini okuduğuna inanılıyordu.
Gölge benzeri varlıklar
Choctaw’ın gölge varlıklar hakkında hikayeleri vardır . Impa Shilup olarak da bilinen Nalusa Chito , ruh yiyen, büyük siyah bir varlıktı. Eğer bireyler kötü düşüncelerin veya depresyonun zihinlerine girmesine izin verirse, Impa Shilup onların içine sızar ve ruhlarını yerdi. Choctaw Nation’daki birçok insan, ruhu çağırma korkusuyla onun adını söylemeyecek.
Nalusa Falaya (uzun siyah varlık) bir erkeğe benziyordu ama çok küçük gözleri ve uzun, sivri kulakları vardı. Bazen avcıları korkuttu ya da zarar verme gücünü aktardı. Bazıları, Nalusa Falaya’nın bir yılan gibi karnı üzerinde kayarak erkeklere yaklaşmayı tercih ettiğine inanıyordu .
Hashok Okwa Hui’ga’nın (Çim Su Damlası) will-o-the-wisp olarak adlandırılan şeyle bir bağlantısı olduğuna inanılıyordu . Sadece kalbi görünür ve o da sadece geceleri. Hashok Okwa Hui’ga, ona bakan herkesi yanlış yönlendirir.
Ayrıca, her insanın kendisini her zaman takip eden bir shilombish (dış gölge) ve öldükten sonra hayaletler diyarına giden shilup’a (iç gölge veya hayalet) sahip olduğuna inanılıyordu . Shilombish’in yeryüzünde kalması ve hayatta kalan arkadaşlarını korkutmak için sık sık inleyerek eski evinin etrafında huzursuzca dolaşması gerekiyordu .
Onları orayı terk etmeye ve yaşayacak başka bir yer aramaya zorladı. Aynı zamanda bir tilki veya baykuş şeklini alması gerekiyordu; ve geceleri biri gibi havlayarak ve diğeri gibi çığlık atarak büyük bir şaşkınlığa neden oldu, çünkü ağlama kötü şeylerin uğursuz olduğu düşünülüyordu. Choctaw, shilombish’i ayırt edebilirve taklit ettiği hayvanlar.
Bir tilki havladığında ya da bir baykuş ciyakladığında başka bir tilki ya da baykuş yanıt verir. Ancak shilombish, herhangi bir hayvanın sesini taklit ettiğinde, hiçbir yanıt duyulmaz. Gölge benzeri varlıklar genellikle daha genç yetişkin yaştaki çocukları takip ederdi.
Kashehotapolo , ne insan ne de canavar olan bir yaratıktır. Bacakları ve toynakları bir geyiğinkine sahipken, vücudu bir erkeğinkidir. Başı ve yüzü küçücük ve buruşmuş olup, ona bakana şerlerin musallat olacağı söylenmektedir.
Avcılar yaşadığı bataklıkların yanına gittiklerinde, hızla kaçmadan önce arkalarından gizlice yüksek sesle bağırır. Erkeğe zarar vermediği halde kadın çığlığını andıran bir ses çıkararak korkularından zevk alır. Bu nedenle Kashehotapolo ( kasheho , “kadın”; tapalo , “çağrı”) olarak adlandırıldı .
Karanlığın kuşları
Ishkitini veya boynuzlu baykuşun geceleri ortalıkta dolaşıp insanları ve hayvanları öldürdüğüne inanılıyordu. Birçoğu, ishkitini’nin çığlık atmasının cinayet gibi ani ölüm anlamına geldiğine inanıyordu .
Ofunlo ( baykuş çığlığı ) duyulduysa bu, ailede yedi yaşından küçük bir çocuğun öleceğinin işaretiydi. Böyle bir çocuk küçük bir baykuşa benzetildi. Eğer opa (baykuş) bir ahırda veya evin yakınındaki ağaçlarda tünemiş ve ötmüşse, onun çağrısı, sakinlerin yakın akrabaları arasında bir ölüm önsezisiydi.
Sapsucker Biskinik , haber kuşu olarak biliniyordu. Sabah erkenden bir ailenin bahçesindeki bir ağaca inerse, öğleden önce bazı “aceleci” haberler gelirdi. Gece geç saatlerde oraya tünemişse, haber sabah olmadan gelirdi.
Hayvanlar tarafından açıklanan olaylar
Hayvanlar, Kızılderili mit döngülerinin çoğunda olduğu gibi Choctaw mitolojisinde de önemli bir yer tutar . Örneğin, Choctaw tarihinde güneş tutulmaları kara sincaplara atfedilir ve mısır, kuşların bir hediyesiydi.
Dramatik gök gürültülü fırtınalardan Heloha (gök gürültüsü) ve Melatha (şimşek) sorumluydu. Choctaw mitolojisinde iki büyük kuştular . Heloha dev yumurtalarını bulutların üzerine bırakır ve yumurtalar bulutların üzerinde yuvarlanırken gürlerlerdi. Onun cüssesine rağmen eşi Melatha son derece hızlıydı ve gökyüzünde hızla ilerlerken arkasında kıvılcımlar bıraktı.
Mitolojik
Zehirin Kökeni
Choctaw halkının yıkandığı sığ bir su havuzunda zehirli bir sarmaşık vardı. Asmaya dokunan her şey ölürdü. Asma, Choctaw halkını severdi ve onların ölmesini istemezdi, ancak zehiri suya bulaştığında onları uyaramazdı. Zehrinden kurtulmaya karar verdi ve yılanların, arıların ve eşek arılarının şeflerini çağırdı çünkü hepsi insanlar tarafından ayaklar altına alınmış ve kazara öldürülmüşlerdi. Bu küçük yaratıkların reisleri, çiğnenmeye karşı bir uyarı ve caydırıcı olarak asmanın zehrini alıp kendi aralarında paylaşmak için bir anlaşmaya vardılar.
Zehri ilk alan arılar oldu ve kovanlarını korumak için az miktarda alacaklarını söylediler. Onlar da Choctaw halkını sevdiler ve onları zehirle öldürmek istemediler. Arılar, insanın düşmanı olmadıklarını göstermek için iğnelerini kullanmaya zorlandıklarında öleceklerine söz verdiler.
Bir sonraki zehri alan eşek arıları, yuvalarını korumak için saldırmadan önce insanların kulağına bir uyarı olarak vızıldayacaklarını söylediler.
Sonunda yılanlar zehrin geri kalanını aldı. Adama kaçma şansı vermek için, saldırmadan önce her zaman çıngıraklarıyla uyaracaklarına söz verdiler.
O andan itibaren küçüklerin uyarılarına aldırış etmeyenler, asmanın zehrinden zarar görenler sadece akılsızlar oldu.
Tashka ve Walo kardeşler
Tashka ve Walo adlı iki erkek kardeş, çocukluktan yetişkinliğe kadar yıllarca güneşi takip ettiler. Gündüz hayatı boyunca, akşam ufukta ölünceye kadar onu takip edeceklerdi. Bir gün güneş geniş bir su kütlesinin üzerinde durdu ve çocuklar suyun içine yüzerek altına girdiler.
Güneşin evinde ortaya çıktılar ve her yerde kadınları buldular. Bu kadınlar ay ve yıldızlardı. Ay, güneşin karısıydı ve kardeşlere bu âleme nasıl girdiklerini sormuş. Kardeşler, çocukluklarından beri uzun yıllar güneşi takip ettiklerini söylediler. Güneş karısına suyu kaynatmasını söyledi ve o da kardeşleri oraya koydu ve derileri düşene kadar orada tuttu. Güneş, eve dönüş yolunu bilip bilmediklerini sordu. Çocuklar, gökyüzünün kenarından karayı görerek baktıklarında “hayır” cevabını verdiler, ancak bu kadar yüksekten evlerini göremediler.
Güneş, neden bunca yıldır onu takip ettiklerini sordu, kardeşler sadece onun nerede öldüğünü görmek için cevap verdiler. Güneş onları eve göndermeyi kabul etti, ancak döndükten sonra dört gün konuşmamalarını, yoksa kesinlikle öleceklerini söyledi. Onları eve uçurması için dev bir akbaba çağırdı ve indikten sonra yaşlı bir adam onları tanıdı ve annesine söylemeye gitti. Onları günlerdir görmediği için korkan anne, onlara nerede olduklarını söylettirdi. Ona yolculuklarını anlattılar ve dört gün boyunca sessizlik güneşine verdikleri sözü tutmadıkları için artık kesinlikle öleceklerini söylediler.
Bundan sonra anne çok endişelendi ama hepsi eve döndü. Kardeşler, güneşi takip ettikleri uzun yılların hikayelerini anlattılar. Bütün bildiklerini anlattıktan sonra öldüler ve cennete girdiler.
Köpeğin Ömrü
Büyük Ruh tüm hayvanları ve insanları yarattıktan kısa bir süre sonra, her birine yaşamlarının ne kadar sürmesi gerektiğini sordu. Uzun bir yaşam vaadiyle heyecanlanan köpek, ilk yanıt veren oldu ve 10 yıl istendi. Hayvanların geri kalanı ne kadar süre istediklerini bilmiyordu, bu yüzden ruh onlara en iyi olduğunu düşündüğü yılları verdi.
İnsanlara üç yüz yıl ömür vermiş ve köpeğe, ömrü kısa da olsa, yaşam kalitesini efendisinin belirleyeceğini söylemiş. Sahibi köpeğe iyi davranır, onu besler, sever ve ona bakarsa, o başarılı olur ve uzun yaşar. Efendi onu ihmal ve suistimal ederse kısa ve sefil bir hayat yaşar.
Çekirge ve Karıncaların Kökeni
Nanih Waiya’dan çıkış sırasında çekirgeler, insanla birlikte yüzeye çıkarak her yöne yayıldılar. Ancak yüzeye çıkarken çekirgelerin annesine adamlar bastı ve bu da diğer çocuklarının yüzeye çıkmasını engelledi.
Halihazırda yerin üstünde olanlar, tıpkı ilk insan kabilelerinin yaptığı gibi her yöne yayıldı. O andan itibaren Choctaw yaratıklara eske ilay (“anne ölü”) adını verdi.
Erkekler tepeden çıkıp araziye yayıldıkça, diğer birçok çekirgeyi ayaklar altına alarak yetim çocukları öldürür ve onlara zarar verirlerdi. Nanih Waiya’dan çıkmaya devam ederken erkekler çoğaldıkça hepsinin öldürüleceğinden korkan çekirgeler, büyük ruh Aba’dan yardım için yalvardı. Kısa bir süre sonra Aba geçidi kapattı ve henüz yüzeye çıkmamış birçok adamı mağaranın içinde hapsetti.
Aba, merhamet göstererek bu adamları karıncalara dönüştürdü ve tarihin geri kalanında yerdeki mağaraları yönetmelerine izin verdi.
Choctaw efsaneleri
Güneş Avcısı
Güneşin avcısı, kaybolduğunda güneşe ne olduğuyla ilgili bir efsanedir. Peygamberlerden veya baş liderlerden hiçbiri bu soruya cevap veremedi. Genç bir adam, güneş battığında ne olduğunu anlamak için bir göreve çıktı. Hayatını bu soruyu cevaplamaya adamak için ailesini, toplumunu ve ülkesini terk etti. Bir gün bu sorunun cevabıyla döneceğini söyledi. Yıllar geçti -gençler yaşlandı ve yaşlılar öldü- ve insanlar onun hakkında konuşmaya devam etti. Sonunda yaşlı bir adam olarak bu sorunun cevabıyla geri döndü. Okyanusa yolculuk etti ve güneşin sudan battığını ve yükseldiğini gördü. Bunu paylaştıktan sonra yaşlı adam öldü.
Nane Chaha
İnsanoğlunun varlığından önce, dünyanın merkezine giden yolu olan bir tepe vardı. Hayvanlar dünyayı doldurmaya başladı; bitkiler, ağaçlar, nehirler ve ham ortam oluşmaya başladı. Choctaw halkı, Nane Chaha denilen geçitten tepenin zirvesine çıktıklarında, güneş ışığını deneyimlediler. Ortaya çıktıktan sonra, topraklara dağıldılar.
Mitler ve Kutsal Hikayeler hakkında daha fazla bilgi
Tom Mold ve Şef Phillip Martin tarafından yazılan Choctaw Tales kitabı , hikayeyi mümkün olduğunca doğru tutarken, Choctaw Nation’da kutsal hikayeleri nesiller boyunca aktarmanın ne kadar zor olabileceğini açıklıyor. Birisi aynı doğru bilgileri paylaşmıyorsa hikaye anlatımı zor olabilir. Hikaye anlatımı, Choctaw Nation ve diğer birçok Yerli grup için önemlidir çünkü hikayeyi paylaşan kişi, genç neslin tarihlerini ve insanlarını anlamasına yardımcı olur. Hikaye yanlış anlatılırsa değerini kaybeder. Hikaye anlatımı, Choctaw Nation’da Choctaw miraslarını paylaşmak için çok faydalıdır çünkü insanların kendi kültürlerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur.
Örneğin, yazılı bir dilin yaratılmasından önce tarih, kutsal mitler, efsaneler ve kişisel anılarla kuruluyordu. Bu kutsal mitler, dünyadaki diğer kültürler için olduğu gibi, Choctaw ve diğer birçok Yerli grubun tarihinin kaydıydı. Bu kutsal hikâyeler ve mitler sırasında isimlerden söz edilmiş ancak tarihlere pek yer verilmemiştir.
Bir örnek, Choctaw Şefi Pushmataha idi . 1764’ten 1824’e kadar yaşadığı bilinmekle birlikte, hakkında anlatılan hikayeler onun karakterini ve insanların hayatındaki etkisini vurgulamaktadır. Aile üyeleri tarafından kendilerine yakın olan diğer kişilere anlatılan hikayelerdir. Hesaplar, çevresi dışındaki kişiler tarafından anlatılırsa, hikayeler tutkusunu kaybeder.
Kaynaklar:
- “Kartal Dansı, Choctaw.” 22 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine Luce Amerikan Sanatı Vakfı’nda arşivlendi . (2010 7 Eylül alındı)
- ^ Choctaw Creation Myth , Indian Legend web sitesindenalınmıştır . 26 Ocak 2013 tarihinde archive.today adresinde kamu malı olarak listelenmiştir.
- ^ Şuraya atla:a b Google Books’taChoctawKızılderililerinin Sosyal ve Törensel Yaşamına İlişkin Kaynak Malzeme
