Gezer Han ve Gezegenler; Türk, Altay, Moğol ve Tibet efsânelerinde adı geçen söylencesel hakan.
“Abay Geser” veya Geser (Keser, Kezer) Han olarak da anılır. Türk, Moğol ve Tibet, Tunguz efsâne kahramanıdır. Efsânenin Moğol ve hattâ daha çok Tibet yönü ağır basar. Sezar, Kayzer isimleriyle benzerliği dikkat çekmiştir.
Gerçekleştirdiği akınlar ve yaptığı kahramanlıklar uzun destanlarda işlenmiştir. Tarihsel bir kişilik olduğu iddia edilmiş fakat ispatlanamamıştır. Mûcizevi bir doğumu olmuş, babasız dünyaya gelmiştir. Türk destanlarındaki gibi yeraltına iner. Geri dönmeyi başarır. Büke Beligte asıl adıdır.
Gökyüzünden Tanrılar tarafından yeryüzüne gönderildiğine inanılır.
Gezegen (Seyyare, Planet)
Güneş’in etrafında dolanan gökcismidir.
Tüm uygarlıklarda gözle görülebilen beş gezegene farklı ismler verilmiştir. Moğollar gök cisimlerine Budizmin etkisiyle Tibet kökenli isimler vermişlerdir. Türklerde ise Arap ve Avrupa kökenli isimler tercih edilmekle birlikte, yeterli araştırmalar yapıldığında halk kültüründe kullanılan Türkçe adları bulunabilmektedir. Ulusal bir bilim dili için gökcisimlerine mutlaka Türk Halk kültüründen ve söylencelerinden isimler verilmesi gerekmektedir. Örneğin yıldızlara Türk mitolojisindeki tanrıların adları verilebileceği gibi, gezegenlerin uydularına da Türk boylarının adlarının verilmesi yoluna gidilebilir.
Aşağıda tamamen halk kültüründen edinilen bilgilere göre gezegenlerin adları verilmektedir. Sözcük, Gezmek fiilinden türemiştir.
- TİLEK (DİLEK): Merkür, Utarit.
Eşanlam: TİLEKDİZ (DİLEKTİR)
Dilek yıldızı. Ona bakılarak dilek dilenir. Çıplak gözle görülür.
- SEVİT (SEVÜT): Venüs, Zühre.
Eşanlam: ÇOLPANDIZ (ÇOLPANTIR)
Moğollarda Çolpan adı verilir ve bu yüzden yanlışlıkla kelime benzerlği nedeniyle dönüşerek “Çoban Yıldızı” denir. Çıplak gözle görülür.
- YERTİNÇ (YERDİNÇ): Dünya, Arz. Eşanlam: YERDİZ (YERİNTİR) Yeryüzü.
- KÜRÜT (KÜRÜD): Mars, Merih.
Eşanlam: KIZILDIZ (KIZILTIR)
Güçlü ve kızgın bir yiğit olarak düşünülür. Çıplak gözle görülür.
- ONGAY (ÖNGEY): Jüpiter, Müşteri.
Eşanlam: ERENDİZ (ERENTİR)
Olgunluğu ve bilgeliği temsil eder. Çıplak gözle görülür.
- ERKLİĞ (ERKLİ) : Satürn, Zuhal.
Eşanlam: SEKENDİZ (SEKENTİR)
Etrafında halkaları vardır. Çıplak gözle görülür.
- CETEGEY (YETEY): Uranüs. Eşanlam: YETENDİZ (YEDENTİR) Çıplak gözle görülemez.
- KONUŞUK (KONUŞU): Neptün. Eşanlam: ALTANDIZ (ALTANTIR) Çıplak gözle görülemez.
- YALDIRIK (YILDIRAK): Plüton.
Eşanlam: USANDIZ (USANTIR)
Bu gezegenin son yıllarda yapılan çalışmalarda aslında birbirinin etrafında dönen iki gezegen olduğu anlaşılmıştır. Adları Yaldırık ve Yıldırak olarak ikili hale getirilebilir. Çıplak gözle görülemez. Ayrıca Uluslararası Gökbilim Kurulları tarafından da artık gezegen olarak kabul edilmemektedir.
