Gün Ana ve Gün Han; Gün Ana Türk Mitolojisinde Güneş Tanrıçasıdır. Gün Han ise gene Türk Mitolojisinde Güneş Tanrısıdır.
Gün Ana
Türk ve Altay mitolojisinde Güneş Tanrıçası. Kün Ana veya Güneş (Küneş) Ana olarak da bilinir. Bazen Yaşık Ana da denir. Moğollar Nar (Nara) Ece derler.
AltayTürkleri’nin Tengricilik inancında güneş ile birlikte Gök Âlemi’nin en yüksek katında oturan, güneş tanrıçası olarak görülebilecek kutsal bir varlıktır.
Bu inanca göre gün ana insanların ilk büyük annesi ve Ay Dede ilk büyük babasıdır. Göğün yedinci katında oturur. Türklerle de bağlantılı bazı ön Asya kültürlerinde dişil olarak algılanmıştır. Günümüzde kızlara Güneş adının verilmesinin nedenlerinden birisi de budur. Türklerde güneş sıcağın ay ise soğuğun sembolüdür.
Ural Batır (Ural Han) söylencesinde Gök Tanrısı Samrav’ın iki karısı vardır birisinin adı Kuyaş Ana’dır. (Diğeri de Ay Ana’dır.) Ziya Gökalp şöyle demektedir: “Eski Türk telakkisine göre, hakanla hatun gök ile yerin evlatlarıydı. Güneş Ana ile Ay Ata onların gökyüzündeki temsilcileri idi.
Hakanın mümessili olan Ay Ata, gökyüzünün altıncı katında, hatunun mümessili olan Gün Ana ise daha üstte, gökyüzünün yedinci katında idi.
Gün Han
Türk ve Altay mitolojisinde Güneş Kağanı. Kün (Kön) Han olarak da bilinir. Oğuz Han’ın göksel olan ikinci eşinden doğan oğludur. Yeryüzünün yaşam kaynağı olan ışıkları sebebiyle Güneş’e duyulan hayranlığın mitolojik dışavurumudur.
Gün Han’ın ongunu Laçın (Şahin) kuşudur. Maviye çalan bir rengi vardır. Diğer kuşları avlamakta kullanılır. Gün Han altın bir otağ (çadır) kurdurur. Sağ tarafına kırk kulaç yüksekliğinden bir direk diktirir. Üzerine de altın bir tavuk koydurur. Çünkü Türk mitolojisinde altın, Güneş’in mecâzi bir sembolüdür. Hamile kadın rüyâsında Güneş görürse kızı olur. Günbatımını izlemek pek iyi karşılanmaz. Kötücül varlıklar Güneşi boğmaya çalışır, batarken kızıla boyanmasının nedeni budur.
“Gün ışığı görmeyesin” gibi beddualar halk inancında önemli bir yere sahiptir.
