Vudaş Su Ruhu; Vudaş (Çuvaşça: Вутăш, Vutăş) – Çuvaş mitolojide su ruhu. Vudaş, efsânelere göre boğularak ölmüştür ve su cinine dönüşmüştür.
Yarım insan görünümündedir. Bazen iki ayakları üzerinde insanlar gibi yürüdüğü söylenir. Büyük nehirlerde ve göllerde yaşar. Vudaşın tıpkı insanlarla aynı yaşam tarzına sâhip olduğuna inanılırdı. Onlarında aralarında yaşlı erkekler ve bebekler vardır, aileleri bulunur.
Öğleyin insanlar, o sırada Vudaş yıkandığı için yüzmezler. Güneşli günlerde, bir güzel koyu saçlı kız kılığında kıyıya gelir ve uzun saçlarını altın bir tarak ile tarar. Bazen sahilde uykuya dalar. Onu rahatsız etmemek için su kıyısında yürürken iyi davranışlar sergilemek gerekir. Bazen bu ruhlar Su Ana (Çuvaşça: “Şıv Amăşĕ”), Su Ata (Çuvaşça: “Şıv Aşşĕ”), Su Tanrısı (Çuvaşça: “Şıv Turo”) ve Su Şeytanı (“Şıv Şuytan”) ile özdeşleşmiştir. Tatar mitolojisinde Vudaş Anası bu ruhu karşılar. Bazı görüşlere göre Fin-Ugor kökenlidir.
Vodyana
Vodyana – bir su ruhu olarak Slav ve İskandinav mitolojilerinde yer alan bir varlıktır. Her kültürde az da olsa farklı özellikleri bulunur.
Diğer dillerde
Rusça: Vodyanoy (Впдянпй) (Sözcük olarak Rusça’da tam birebir karşılıkla “sulu” demektir.)
Belarusça: Vadzianik (Вадзянік) Ukraynaca: Vodianyk (Впдяник) Polonca: Wodnik
Çekçe ve Slovakça: Vodník
Bulgarca ve Makedonca: Vodnik (Впдник)
Sırpça: Vodenjak (Впдеоак)
Özellikleri
Vodyanoy vücûdu genellikle siyah balık pullarla örtülü, yosun ve çamur kaplı olan, yeşilimsi sakallı ve uzun saçlı çıplak bir adam olarak görünür. Onun pençe gibi elleri perdelidir; bir balık kuyruğu, kırmızı-sıcak kömür gibi yanar gözleri vardır. O genellikle gürültülü sıçramalar yapar, ırmak boyunca yüzer. Yerel kültürlerde boğulmalar Vodyanoy’un eseri olarak görülür. Kızdırıldığı zaman Vodyanoy barajları, su değirmenlerini yıkar; insanlar ve hayvanlar boğulur. Köle olarak ona hizmet etmeleri için insanları su altına sürükler.
Çek ve Slovak folklorunda Vodnik’in solungaçları vardır, saçları yeşil yosun rengindedir. Genel olarak kıyafeti ve görünümü bazen bir serseriye benzer bir insan şeklindedir. Tuhaf şapkalar takan bir denizci gibidir.
Hırtık
Hırtık – Üst kısmının insan, alt kısmının hayvan şeklinde olduğuna inanılan, bedeni tüylerle kaplı, ayakları ters kötücül cin, yaratık. Akarsularda (Elazığ yöresinde özellikle Fırat Nehri’nde) yaşadığı kabul edilir.
Bu yörelerde adına Çay Hırtığı da denilmektedir. Hırtık insan kılığına girip, kılığına girdiği kişinin yakın arkadaşlarına veya akrabalarına gidip, onlarla konuşarak orman ya da akarsu kıyısına götürüp boğmakta, öldürmektedir.
Özellikle karanlıkta ortaya çıkan hırtıktan korunmanın tek yolu ateş yakmaktır. Konuştukları kişinin hırtık olduğundan şüphelenen kişiler, vücutlarının çevresinden veya ayaklarının altından ateş geçirirler.
Bu davranışı tekrarlayan hırtık, tüylerinin yanmasıyla kaçıp kendini suların içine bırakır ve gözden kaybolur. Yine hırtığın zaman zaman çeşitli kişilerin kılığında, ata binip gezdiğine ve atları yorduğuna inanılmaktadır. Atlarını sabah yorgun ve terli bir şekilde bulan kişiler hayvanlarını hırtıkın götürüp götürmediğini anlamak için atların semerlerine veya sırtına yapıştırıcı maddeler sürmektedir.
Bu sayede hırtıkın, bu hayvana binince tüylerinin yapışacağına ve tekrar binmeyeceğine inanılmaktadır.
