Alma Hanım ve Alp ;
Alma Hanım – Türk / Moğol mitolojisinde Savaş Tanrıçası. Özellikle Moğollarda savaşçı tanrıça olarak yer alır. Türk kültüründe kadınların savaşçılığı yaygın olup, bu realite masallarda ve mitolojide de yansımaktadır.
Türk-Moğol algılayışında kadın hiçbir zaman eve kapatılıp, saklanan biri değildir. Sosyal hayatta aktif rol alır. Moğol kaynaklarında Alma Hatan (Alma Hatun) olarak bahsi geçer.
Etimoloji
(Al) kökünden türemiştir. Almak fiiliyle bağlantılıdır. Kızıl Elma/Alma tabirinin Türk fetih anlayışını simgelediği dikkate alnırsa Alma sözcüğünün içeriği daha doğru olarak anlaşılabilir. Ayrıca yine almak fiilinin aynı zamanda fethetmek demek olduğunu da dikkate almak doğru olacaktır. Alagan, Algan, Alçu, Alkan, Almış, Alaman sözcükleri Türkçede fatih (ülkeleri alan) anlamına gelir ve insanlara da isim olarak verilir.
Alp
Alp (veya Âlp) – Türk ve Altay efsânelerinde ve masallarında genel olarak Cengâver anlamına gelen sözcük. Alıp veya Alpagut (Alpağut, Alpavut) da denir.
Anlam ve İçerik
Savaşçı, yiğit kişi, cesur, cesâretli, gözüpek anlamlarını barındırır. Orduya gerektiğinde katılan yarı milisleri de ifâde eder. Hakanın yanında bulundukları yere göre farklı adlarla anılırlar. Dağların çok yüksek yamaçlarıdan yetişen bir bitkiye Alpyıldızı adı verilmesi tesâdüf olmayıp, bu ismin yücelik içeren saygınlığı ile alâkalıdır. Alplar, Hakanın yanında bulundukları yere göre farklı adlarla anılırlar.
- Çoro (Sağ yanında bulunanlar)
- Yoro (Sol yanında bulunanlar)
Alp Eren
Alp Eren (Alperen, Alpärän) – Savaşçı derviş demektir. Tanrının buyruğuna uyarak onun uğrunda savaşır. Savaşlarda titizlikle uydukları insani kuralları vardır. Alpkız ise savaşçı kadın anlamına gelir. Dede Korkut öykülerinde adları geçer. Anadoluda yaşamış olan Amazon adlı kadın savaşçılar olduğunu iddia edilir.
Etimoloji
(Al) kökünden türemiştir. Almak kökünden gelir. Alpımak fiili saygı göstermek, hürmet etmek demektir. Alba sözcüğü Moğolcada görev anlamına gelir ve bu mânâ ile de bağlantılı olabilir. Eski Türkçe Alp kökü savaş, güçlük, zorluk gibi anlamları bünyesinde barındırır.
