Runtiya (Luvi Mitolojisi)
Runtiya , geyikle yakın bir ilişkisi olan Luvi av tanrısıydı . Luvilerin en önemli tanrıları arasında yer almıştır.
Ad, Tunç Çağı’nın Luvi ci yazısıyla𒀭𒆗𒄿 d LAMMA -ya olarak yazılmıştır , bu da *Runtiya veya *Kruntiya olarak okunabilir.
Demir Çağı’na ait Luvi Hiyeroglifinde ” Runtiya” olarak adlandırılmıştır ve adı genellikle (DEUS) CERVUS (“Tanrı geyiği”) olarak bir geyik veya boynuz resmiyle yazılmıştır.
İsim muhtemelen “boynuz” veya “boynuz” kelimesinden türetilmiştir, ancak bugüne kadar önerilen tüm etimolojiler sorunludur. Runtiya ve Kurunta arasındaki ilişki tartışmalıdır. Bazı bilginler, iki tanrının aynı olduğunu ve * Krunti(ya)- adının daha eski bir Luvi biçimini yeniden oluşturduğunu iddia ediyor ; diğerleri, Luvi Runtiya ve Hitit Kurunta’nın geliştirdiği Hint-Avrupa öncesi bir Anadolu tanrısının var olduğunu öne sürüyor.
Runtiya genellikle kişisel isimlerle anılırdı: En eski örnek, Ruwa(n)tia adlı bir adamın ve Ru(n)tia adlı bir başkasının tasdik edildiği MÖ 18. yüzyıl Kültepe’den türemiştir .
En son tasdik edilen isimler Kilikya’dan helenistik örneklerdir: Rondas (Ρωνδας), Rozarmas (Ρωζαρμας; Luwian: *Runt-zalma- “Runtiya emniyettir”) ve Rondbies (Ρωνδβιης; Luwian: Runt(a)-piya- ” ) Runtiya-Hediye”).
Rol
Tunç Çağı boyunca, Güneş tanrısı Tiwaz ve tanrıça Kamrušepa’nın oğlu, koruyucu bir tanrı olarak muamele gördü . Ortağı “Leydi ala ” idi. Çift, ḪUR.SAG Šarpa ( Emirgazi yakınlarındaki Arısama Dağı ) gibi çeşitli dağlar ve nehirlerle birlikte çağrıldı . Runtiya’nın lakabı šarlaimi (“yükseltilmiş”) aynı zamanda bir dağ tanrısının adıydı. Geç Hitit döneminde Runtiya ve Ala-Kubaba, Ancoz’da bir kutsal alanı paylaştılar .
Çayır
Runtiya, geyikle yakından bağlantılıydı ve Demir Çağı lakapları Imralli ve Imrassi (“Çayır”) onun avcılıkla bağlantısını gösteriyor. Demir Çağı kanıtlarına göre, ceylan kurbanları aldı ve bunun için tapanları avda başarı ile ödüllendirdi.
Luvice im(ma)ra- (“tarla, çayır”) sözcüğüyle anılan ve Runtiya’nın bu yönüyle bağlantılı olması muhtemel olan tanrılar Tunç Çağı’ndan da bilinmektedir. Böylece, Hitit Şehri Ḫubišna kültünde , d İmralli tanrısı, d LAMMA šarlaimi’den hemen önce seçildi ve Ištanuwa kültünde , d Immaršia, “Büyük Koruyucu Tanrı” dan hemen sonra listelendi ( d LAMMA GAL). Bir başka ilgili Luvi tanrısı da İmmarni idi .
Bizanslı Stephanus’un Hermes ile özdeşleştirdiği Karya tanrısı Imbramos veya Imbrasos (Ἴμβρασος) da muhtemelen bu tanrı grubuna aittir.
Luvi – Fenike Karatepe İki Dilli’de Runtiya, Resheph ile özdeşleştirilir ( rspṣprm “Tekelerin Rašap’ı” veya “Kuşların Rašap’ı”).
tasvir
Koruyucu Tanrı’nın bir heykelciğinin Hitit tarifine göre, sağ elinde yay, sol elinde kartal ve tavşan bulunan bir geyik üzerinde duran bir adam olarak tasvir edilmiştir. Runtiya’nın Karasu kabartması gibi Demir Çağı tasvirleri, onu bir geyiğin üzerinde duran, sivri bir şapka ve omzunun üzerinde bir fiyonk bulunan sakalsız bir tanrı olarak gösterir.
Müteakip tarih
Runtiya’nın Rough Cilica’daki Korykos’taki Hermes kültünde yaşadığı genel olarak kabul edilmektedir , özellikle de yakınlardaki Cennet ve Cehennem mağaralarındaki kutsal alandaki rahiplerin listelerinde kişisel isimlerinin bir parçası olarak sıklıkla Ro(nd)- yer aldığından.
