Ud Ata Boğa Tanrı; Ud Ata – Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde Boğa Tanrı. Uy Ata veya Ut Ata da denir.
Eşanlamlı olarak Boğa (Buga, Buğa, Buka) Ata tabiri de kullanılır. Moğollar Buh (Buk) Ecege derler. Boğaları korur. Gücü temsil eder.
Bazı Türk boyları, soylarını boğadan türediğine inanır. Oğuz Kağan’a adını veren de Boğa Ata’dır. Kutsal Ay Boğası olarak tanımlanır. Kahramanlarda bulunan boynuz kavramı boğadan esinlenmiştir. Bu boynuzlar gücüsimgeler ve Ay’ı çağrıştırırlar.
Kırgızlar Dünya’nın bir öküzün boynuzları üzerinde durduğuna inanırlardı. Yağmurlar sonucu dağlardan inen seller böğüren boğalara benzetilir. Boğa Ata boz boğa kılığına bürünerek Tayçı Han’ın boğalarıyla güreşir ve daha sonra da Han’ın kızıyla sevişir. Ondan bir oğlu olur.
Bu çocuk Buryat kavminin atasıdır. O yüzden kendisine boz boğa kurban edilir. Buga Moğolcada geyik demektir ve kutsal bir hayvandır. Tunguzlarda Buga (veya Buğa) adı verilen her şeye gücü yeten, tüm yaşamı kontrol eden, bilge bir Tanrı vardır. Aynı şekilde Tunguzlarla akraba bir kavim olan Evenklerde Buga cennet tanrısıdır.
Boynuz ve Anlamı
Boynuz, Türk kültürel geleneğinde, dinsel ve mitolojik bir unsurdur. Bu unsur, egemenlik ve güç anlayışları ile ilgilidir. “İki Boynuzlu Ata” hükümdar motifine ilk kez Türk mitolojisinde rastlanır.
“Osmanlı Sülâlesinin Tarihi” adlı eserin yazan Rüstem Paşa, Kuran’da adı geçen Zülkarneyn’in Makedonyalı İskender olduğu iddiasına itiraz ederek şöyle der: “Kuran’da Zülkarneyn (iki boynuzlu) adıyla hatırlanan Oğuz Han’dır.” Orta Çağ minyatürlerinde, Oğuz Han ve oğulları, boynuzlu olarak çizilmişlerdir.
- Ud: (Ud/Uy) kökünden türemiştir. Sığır demektir.
- Boğa: (Boğ/Böğ/Bök) kökünden türemiştir.
- Boğa sözcüğünün Böğe (Böge) “Şaman” sözcüğüyle olan kökensel bağlantısı dikkat çekicidir.
- Moğolca Mohotor erkek geyik demektir.
