Geçim Tanrıçası Bayanay;
Bayanay – Türk mitolojilerinde Geçim Tanrıçası.
Bayana (Payana, Payna) olarak da bilinir. Avcıları, balıkçıları ve ormanı korur. Adına Payna töreni düzenlenir. Avcılar ateş yakıp dua ederek avlarının bereketli ve kazasız geçmesini dilerler. Kimi kültürlerde çocukları korur. Soyun koruyucusu olduğu düşünülür.
May Ana (Pay Ana)’nın farklı bir söyleyişi ve aslında aynı Tanrı olduğunu ileri süren görüşler de mevcuttur. Bir görüşe göre Bayanay Hanım aslında yedi kişidir. En bilinenleri şunlardır.
- Bay Bayanay: Avcı Tanrıçası.
- Tağ Bayanay: Ormancı Tanrıçası
- Uğu Bayanay: Balıkçı Tanrıçası.
Etimoloji
(Bay/Pay/May) kökünden türemiştir. Geçim, zenginlik, rızk ve kutsallık anlamları vardır. Bilgelik, yönetmek, egemenlik bildirir. Türkçede Bay erkek, Bayan ise kadın demektir. Bayan sözcüğünün zenginlik anlamı Moğolcada da aynen mevcuttur. Bayar ise Bayram anlamına gelir ve bu sözcüklerde aynı köktendir.
Bay Kökü
Türk inanç sisteminde mitolojik varlıkların adlarında kutsallık içeriğini bildiren bir sözcük ve köktür. Örneğin Ülgen ve onun oğulları gibi, en ulu ilâhî varlıkların ve en güçlü şamanların adlarıyla birlikte yer alır. Veya “Bay Terek” (Bay Kayın) adı verilen hayat ağacının adında da kullanılır. Bayram sözcüğü ve benzeri bir anlam taşıyan Bay-gün yine bu kavramla alâkalıdır.
Moğolcada “Boyan”, “Bayan”, “Buyan” ve “Poyan” gibi kişi adlarının içerisinde de korunmuştur. Bay/Pay/May kökü anlam itibariyle efsun, büyü, dua ve kurban, şölen, bayram ve benzeri anlayışlarla bağlılık içerir. Anadolu Türkçesinde “bağı” sözü, efsuncu, büyücü anlamında kullanılır. Altaylarda, “baylu” sözü, dokunulmaz, kutsal ve yasak anlamına gelir. Slav dillerine bu kökten geçen bazı kelimeler vardır. Örneğin Sırp-Hırvatça’da kullanılan, “Bayati” (büyülemek, efsunlamak, fala bakmak) gibi…
İlgili içerik
- Akhenaton, Yom Kippur ve Yahudi Namazı
- Taht-ı Süleyman ve Hz. Süleyman’ın Cinleri Hapsettiği Yer
- Shantanu: Mahabharata Destanının Başlangıcı
- Kraliçe Zenobia ve Tarihi Önemi
- Necronomicon: Gizemli Bir Kitabın Ardındaki Mit ve Gerçek
