Iyaya Tanrıça
Iyaya bir Hitit ve Luvi tanrıçasıydı. Suyla veya daha geniş anlamda doğayla ilişkilendirildiği öne sürülse de işlevleri belirsizliğini koruyor. Mevcut kanıtlar sınırlı olsa da, tanrı Noel Baba ile ilişkilendirilmiş olabilir .
Diğer şehirlerde de ibadet edilmesine rağmen, ana kült merkezleri Lapana ve Tiura idi.
İsim ve karakter
Iyaya’nın adının kesin kökeni belirlenemese de, kökeninin ne Hattik ne de Hurri olduğu kabul edilmektedir. Hem Hitit Akademik Merkezleri hem de Luvi tanrıçası olarak tanımlanmıştır .
İyaya’nın Hitit panteonundaki özel rolü hakkında pek bir şey bilinmiyor. bir bahar tanrıçası ve su dağıtımından sorumlu bir tanrı olarak tanımlanmıştır .
Çeşitli tanrıların heykellerini listeleyen bir Hitit metni, onu iki dağ koyununun eşlik ettiği şeklinde tanımlar .
Hayvanların varlığı, onun bir doğa tanrısı olduğunu gösterebilir.
Diğer tanrılarla ilişkiler
Piotr Taraça ye göre Iyaya’nın Noel Baba’nın karısı olarak görüldüğü varsayılabilir . Başka türlü bilinmeyen yerleşim yeri Tapparutani’den gelen kutsal nesnelerin bir envanteri, her iki tanrının birlikte tasvirinden bahseder, Iyaya otururken ve Šanta yanında dururken tasvir edilir.
Bununla birlikte, aralarında bir ilişki olduğuna dair başka bir kanıt yoktur ve Federico Giusfredi, bu izole referansa dayanarak varsayımların yapılıp yapılmayacağını sorgulamıştır. Gary Beckman, Šanta ve Iyaya arasında bir bağlantının kabul ediliyor, ancak görünümüne göreEmar’da tanınmadığına dikkat çekiyor.,
Bazı yerlerde Iyaya, Kuwannaniya ile birlikte ibadet edildi. ve ikincisinin de bir bahar tanrıçası olduğu varsayılmaktadır . Bu ismin birden fazla böyle doğal özelliğin temsillerine uygulandığı ileri sürülmüştür.
İbadet
İyaya, en çok sözde kült envanterlerinden, belirli bir yerleşim yerindeki belirli bir tanrı kültünün durumunu sunduğu varsayılan Hitit metinlerinden bilinmektedir.
İki kült merkezi Lapana ( Amarna Mektuplarından eşsesli bir şehirle karıştırılmamalıdır , modern Lebweh ) ve Volkert Haas’a göre ana yerel tanrı olduğu Tiura idi. Bu iki yerleşimden ilkinde onu temsil eden bir heykel tutuldu. Yerel kültüyle ilgili diğer bilgilerin yanı sıra ayrıntılı bir açıklama korunmuştur:
Lapana kasabası, (baş tanrı) Iyaya: İlahi imge, tahtadan yapıldı, gelecek ve örtülü, bir arşın (boyu) olan bir kadın heykelciğidir . Başı altınla kaplanmıştır, ancak gövdesi ve tahtı kalayla kaplanmıştır. Teneke kaplı iki tahta dağ koyunu, sağda ve solda tanrının altında oturuyor. Kalay kaplı bir kartal, iki bakır sopa ve iki bronz kadeh, tanrının kült aletleri olarak el altında bulunuyor. Yeni bir tapınağı var. Bir erkek olan rahibi bir kalıntıdır.
İyaya’nın bir başka onaylanmış kült merkezi, ona bir MUNUS AMA.DINGIR-LIM rahibesi tarafından hizmet verilen Tiura idi.
Anitešša’da da ona tapılırdı. IV. Tudḫaliya döneminden bir metin , KUB 12.2, Kuwannaniya, Milku , Iyarri , Sun gibi tanrıların yanında adı bir ḫuwaši steli şeklinde korunmayan bir şehirde kuzey Anadolu’da ayrıca hürmet gördüğünü belirtir.
Yeryüzünün tanrıçası , Nerik’in hava tanrısı ve Assur’un hava tanrısı .
Aynı zamanda, Tanrı’ya tapınmaya odaklanan ritüellerde de yer alır. Akdeniz’den ve tarmana denizinden, muhtemelen İskenderun Körfezi’nden bahseden tanrılaştırılmış deniz .
Iyaya ayrıca kişisel isimlerin teoforik bir unsuru olarak tasdik edilmiştir. Muhtemel bir örnek, II. Zidanta’nın eşi kraliçe Iyaya’nın adıdır .
En azından dişil isimlerde iya öğesinin, Mezopotamya Ea’sından türetilen bir tanrıya karşılık gelse de, Iyaya teoniminin kısaltılmış bir biçimi olabileceği de öne sürülmüştür . İkinci görüş bilimde daha yaygındır.
