Asklepios
Yunan Mitolojisi’ne göre başlangıçta köstebek-tanrı şeklinde ortaya çıkan Asklepios, Yunan sağlık tanrısı yani tıbbın ve sağlığın tanrısıdır.
Apollon ve Koronis’in oğludur. Hygieia, Meditrina, Iaso, Aceso, Aglæa ve Panacea’nın babasıdır.
Yunan söylencelerinde Apollon’un oğlu olarak geçer. Elinde yılanlı bir asası vardır. Teselya Kralı’nın kızı olan Koronis, seviştiği tanrı Apollon’dan hamile kalır. Ancak tanrının çocuğunu karnında taşırken Arkadhia’dan gelen bir yabancıyı da yatağına alır.
Bu haber, tanrının kutsal kuşu olan karga tarafından tanrıya ulaştırılır. Apollon bunun üzerine kız kardeşi Artemis’i, Koronis’i cezalandırmakla görevli kılar. Artemis, Koronos’u bir odun yığınının üzerinde diri diri yakmakla cezalandırır. Yaktırdığı ateş öylesine büyüktür ki bu büyüklükten ötürü, o zamanlar köpükler gibi bembeyaz olan karganın tüyleri, o günden sonra is karası rengine dönüştüğü rivayet edilir. Kadın, alevler üzerinde can vermek üzeredir ki; Apollon çocuğunu Koronis’in karnından alır.
Çocuğu yetiştirmesi için at adam Kheiron’a verir. Bu olay hekim-tanrının son anda kurtarıcı olarak yetişmesinin simgesidir. Asklepios’a hekimlik sanatını öğreten Kheiron, at adamların tamamı gibi doğanın içinde yaşayan ve doğanın sırrına mazhar olan bir varlıktır. Sağlığın kaynağı da doğada olduğuna göre; Kheiron’un açık havada, güneşin altında şifalı otlardan ve sulardan yararlanma yollarını bilmesi de gerçek olarak gün ışığına çıkmaktadır. Böyle büyük bir ustanın yanında hekim olarak yetişen Asklepios, hekimliğin ve cerrahlığın tüm bilgilerini özümseyerek büyür.
Elindeki yılanlı asasını (ki bu asa da bugün bildiğimiz, tıbbın simgesi olan yılan dolanmış asadır) hiç yanından ayırmayan Asklepios, yorulduğu zamana ondan destek alır. Daha da ileri giden Asklepios, ölüleri bile diriltmeye çalışır. Asklepios’un bu gizi efsanelerde şu şekilde dile getirilir: “Tanrıça Athena, Gorgo canavarı öldüğü zaman bedeninden akan kanı toplamış ve Asklepios’a vermiştir. Gorgo’nun sağ tarafındaki damarlarda zehirli, sol tarafındaki damarlarda şifalı kan varmış. Asklepios bu şifalı kanla ölüleri diriltme yoluna gitmiş.
Ancak insanların ölümsüz olması düşüncesi, hem baş tanrı Zeus’un iktidarının sarsılmasına hem de aynı zamanda Zeus’un kardeşi olan yeraltı tanrısı Hades’in kızmasına neden olmuş. Bunun üzerine Hades tarafından kışkırtılan Baş tanrı Zeus, başına bir şimşek fırlattığı Asklepios’u öldürür. Rivayet olunur ki öldüğü an Asklepios’un elinde reçete yazılı olan kâğıt, toprağa düşmüş ve yağan yağmurların etkisiyle reçetenin üzerinde bulunan yazılar, toprağa karışmış.
Oradan da her derde deva sarımsak bitmiş (aynı hikâye, Lokman Hekim için de anlatılır). Apollon da, Zeus’a yıldırımları armağan eden Keyklopsları öldürerek, oğlunun intikamını almış.”
Asklepios’un ölümü sonrasında hekimlik sanatı; adı Yunancada sağlık anlamına gelen kızı Hygieia ve oğulları tarafından Asklepiades adında bir lonca düzeni içinde devam ettirilmiş ve Atina’da, Bergama’da, İzmir’de Asklepios adına tapınaklar kurdurulmuştur. Bergama’da asclepion adıyla bilinen sağlık sitesi, antik Yunan dünyasında mevcut olan üç büyük sağlık sitesinden biri olarak kabul edilir.
Bir başka söylencede anlatılanlara göre Asklepios, sürekli elindeki yılanlı asasıyla dolaşırmış. Bu asa, Asklepios hastalarına gittiği zaman kendisine destek olur ve asasına yaslanan hekim, ondan aldığı güçle yorulmadan hastadan hastaya koşarak şifa dağıtırmış.
Yılanlı asası hekimliğin simgesi ve tıbbın sembolü olan Asklepios’un simgeleri arasında çam kozalakları, defne dalları, keçi ve köpek de bulunmaktadır.
Yunan tanrıları içinde ününü en uzun zaman devam ettiren tanrılardan biri olan Asklepios, ortaçağa kadar karşımıza çıkar. Hekimler, kurdukları Asklepiades adındaki bir loncada bir araya toplanırlar. Kos (İstanköy) Adası’nda yaşayan Hippokrat da bu geleneğe uyanlardan biridir.
Özet Olarak;
Asklepios, antik Yunan mitolojisinde sağlık, tıp ve iyileştirme tanrısı olarak bilinen bir figürdür. Aynı zamanda Roma mitolojisindeki karşılığı Esculapius olarak da adlandırılır. İşte Asklepios’un özetle bilgileri:
- Tanrısal Soy: Asklepios, Apollon ile Koronis’in oğludur. Bu nedenle Apollon’un oğlu olarak kabul edilir. Apollon, ışık, müzik ve tıp tanrısı olarak da bilinir.
- Sağlık ve İyileştirme: Asklepios, özellikle sağlık, tıp ve iyileştirmeyle ilişkilendirilir. Mitolojik hikayelere göre, Asklepios insanlara tıbbi bilgi ve yetenekler verdiği için birçok insanı iyileştirmiş ve tedavi etmiştir.
- Yılan Sembolü: Asklepios’un en tanınmış sembollerinden biri yılandır. Mitolojik anlatılara göre, bir gün Asklepios, yaralı bir yılanı tedavi ederken yılan ona minnettarlıkla dönüş yapmış ve ona iyileştirici güçler vermiştir. Bu nedenle Asklepios, tıp ve iyileştirmeyle ilişkilendirilen bir yılanın etrafında sıklıkla tasvir edilir.
- Tapınma Yerleri: Antik Yunan döneminde Asklepios’a tapınaklar ve kutsal alanlar inşa edilmiştir. Bu yerlerde insanlar sağlık sorunları için dua eder ve iyileştirme talebinde bulunurlardı. Asklepios’a yapılan bu tür tapınmaların yanı sıra, tıp öğrencileri de onun adına eğitim alırlardı.
- Mitolojik Hikayeler: Birçok mitolojik hikayede, Asklepios’un hastaları iyileştirdiği anlatılır. Ancak, ölüleri geri getirdiği bir hikaye de vardır. Zeus, ölülerin geri dönmesinin doğal dengeleri bozacağına inandığı için Asklepios’u öldürmüştür. Bu olay, mitolojik hikayelerde yer almıştır.
Asklepios, sağlık, tıp ve iyileştirme alanlarında tanrısal gücü temsil eden önemli bir figürdür. Antik Yunan döneminde, insanların hastalıklardan kurtulma umudu ve tıbbi tedaviye olan inancını yansıtan bir simge olarak kabul edilmiştir.
