Duyar Han
Türk ve Altay mitolojisinde Eziyet Tanrısı.
Tuyar veya Toyar da denir. Ateşten yaratılmıştır. Boynuzlu ve kuyrukludur.
Eli ve ayağı yoktur. Ölüm tohumu eker. Mutsuzluk getirir. İnsanlara eziyet eder ve delilik verir. Alnının ortasında tek gözü vardır. Bazen yarı insan yarı şeytan olarak tanımlanır. Üç ayaklı atı vardır. Ulu Tuyar ya da Dohsun Duyar olarak da bilinir. Yeraltında yaşar.
Dohsun Han
İşkence Tanrısı. Yeraltında yaşar. Ateşten yaratılmıştır. Boynuzlu ve kuyrukludur ama elleri, ayakları yoktur. Tek gözü olduğu söylenir. Bir görüşe göre Duyar (Tuyar) Han ile aynı varlıktır. Dohsun Duyar olarak da anılır. Toksun olarak da söylenir. Kelime kökünde zarar vermek anlamı yer alır (dokunmak gibi). Tokmak, tokat gibi sözcüklerle aynı kökten türemiştir.
Etimoloji
(Duy/Doy) kökünden türemiştir. Doymak fiili ile aynı kökene sahiptir.
Ebede
Türk ve Tatar mitolojisinde Ağaç Cini. Ormanlarda yaşar. İnsanlara zarar vermez. Bâzen yaşlı bir kadın görümündedir. Ormanlarda yerlerdeki kurumuş ağaç yapraklarından gelen çıtırtılar onun ayak sesleridir.
Etimoloji
(Ebe) kökünden türemiştir. Ebe sözcüğü Yaşlı kadın anlamındadır.
Ebey (Äbäy)
Türk ve Altay mitolojisinde Yeryüzü Tanrıçası. Abay veya Apay da denir. Yeryüzünü korur. İskit (Saka) mitolojisindeki Ana Tanrıça Abay ile bağlantılıdır. Aba/Ava sözcüğünün Havva sözcüğüyle ilgili olduğunu öne süren görüşler vardır. Türklerde ebe sözcüğü nine (büyükanne) demek olduğu kadar, bir insanı doğurtan kişi (doğum hemşiresi) anlamına da gelir ki, bu sözcüğün türeyişle olan ilk anlamını bir biçimde içerisinde barındırmaktadır.
Etimoloji
(Ebe) kökünden türemiştir. Yaşlı kadın anlamındadır. Türkçe Aba/Ebe, Moğolca Ebe/Ebi/Eve, Tunguzca Eve/Evke/Ebke sözcükleri anayanlı akrabalıkların bazılarını karşılmakta kullanılır. Eb/Öb/Öv kökü Moğolcada emmek anlamına gelen içeriklere sahiptir.
