Bu yılki teması “Sıtmayı sıfırlama zamanı: yatırım, yenilik, uygulama” olarak belirlenen bulaşıcı hastalık, 2021 yılında 247 milyon kişide görüldü. Hastalık nedeniyle 619 bin kişi hayatını kaybetti.
AA
Bugün, “25 Nisan Dünya Sıtma Günü”…
Sıtma, insanlara parazit taşıyan anofel cinsi dişi
sivrisineklerin sokmasıyla bulaşıyor.
Belirtileri genellikle 1 ay içinde görülen hastalık ayrıca
kan yoluyla, enjektör veya iğnelerin ortak kullanımıyla veya doğumda anneden
bebeğe geçebiliyor.
Dünya Sıtma Raporu: 620 bine yakın ölüm
Dünyanın birçok ülkesinde “malarya” olarak da
bilinen sıtmanın ilk semptomları pek çok sistemik viral hastalık bulgularına
benzerken, baş ağrısı, halsizlik, karın ağrısı, yorgunluk, kas ve eklem ağrısı
ile başlıyor.
Dünya Sıtma Günü’nün bu yılki teması “Sıtmayı sıfırlama
zamanı: yatırım, yenilik, uygulama” olarak belirlendi.
Dünya Sağlık Örgütü’nün geçen yıl aralıkta yayınladığı
“2022 Dünya Sıtma Raporu”na göre, 2021’de dünyada 247 milyon sıtma
vakası tespit edildi ve sıtmadan 619 bin kişi yaşamını yitirdi.
Ölümlerin yüzde 96’sı Afrika’dan
Dünya nüfusunun neredeyse yarısının sıtma riskinde olduğu
2021’de vakaların yüzde 95’i (234 milyon), ölümlerin yüzde 96’sı (593 bin)
Afrika’da kaydedildi.
Sıtmadan en fazla etkilenen grup olan 5 yaş altındaki
çocuklar, söz konusu dönemde Afrika’daki tüm sıtma ölümlerinin yaklaşık yüzde
80’ini oluşturuyor.
Dünya genelindeki sıtma vakalarının yaklaşık yüzde 2’si
Güneydoğu Asya, yüzde 0,2’si Amerika, yüzde 2,5’i Doğu Akdeniz ve yüzde 0,6’sı
Batı Pasifik ülkelerinde tespit edildi.
Nijerya (yüzde 27), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (yüzde 12),
Uganda (yüzde 5) ve Mozambik (yüzde 4) 2021’de toplam sıtma vakalarının
neredeyse yarısının kayda geçtiği ülkeler, Nijerya (yüzde 31), Demokratik Kongo
Cumhuriyeti (yüzde 13), Nijer (yüzde 4), ve Tanzanya (yüzde 4) ise sıtma
kaynaklı ölümlerin yarısından fazlasının kaydedildiği 4 ülke olarak
sıralanıyor.
Sıtma vakası bildiren ülke
sayısı azalıyor
Buna karşın, dünya genelinde sıtma vakası bildiren ülke
sayısı azalıyor.
Hastalığın görüldüğü ülke sayısı 2020’de 108 olarak
kaydedilirken, 2021’de 84’e düştü.
Bu arada, 10’dan az vaka görülen ülke sayısı 2020’de 4 iken,
2021’de 25’e yükseldi.
DSÖ, sıtma vakalarını sıfıra indiren El Salvador ve Çin’e
2021’de “eleme sertifikası” verdi.
Hafif bir sıtma vakasının ciddi hastalığa dönüşmesini ve
ölüme neden olmasını önlemenin en etkili yolu, hızlı tanı ve sıtma
(antimalaryal) ilaçlarının tedavide kullanılması.
Tedavi önemli
Sıtma hastalarının sağlık kuruluşlarında tavsiye edilen
tedaviyi alması da oldukça önemli.
DSÖ, Ekim 2021’de onayladığı sıtma aşısı
“RTS,S/AS01”nin yaptırılmasını tavsiye ediyor.
İlaçlı cibinlikler, özellikle son yıllarda Afrika’da sıtmayı
önlemede en ucuz ve etkili kişisel korunma yöntemlerden biri olarak tercih
ediliyor.
Türkiye’de 2010’dan bu yana yerli vaka yok
Sahraaltı Afrika’da sıtma riski altındaki insanların yüzde
47’sinin altında uyuduğu ilaçlı cibinliklerin ortalama ömrü ise 3 yıl.
Ayrıca ilaçlı cibinlik erişimine sahip nüfusun oranı 2018’de
yüzde 57 iken, 2021’de yüzde 54’e düştü.
Bu düşüşün nedeni olarak koronavirüs salgınının, dağıtım
olanaklarında yol açtığı aksaklıklar gösteriliyor.
Türkiye’de, Sağlık Bakanlığı’nın çalışmalarıyla yerli sıtma
bulaşı sona erdirildi ve 2010’dan bu yana sadece yurt dışı kaynaklı vakalar
tespit ediliyor.
.
