Turan Han ve Turancılık; Türk ve Altay mitolojisinde söylencesel hakan. Türklerin atasıdır. İran tarihinin söylencelerinde İran’ın baş düşmanıdır.
Göktürk çağında İranlılar Turan adını Göktürklerle ilişkilendirir. Türk kavimleri İran efsâneleri ile tanıştıklarında, bizzat kendileri de kendilerini Turan’ın kavmi olarak görmeye başlamışlar ve kendilerini gururla Turan’ın kralı Afrasyab’ın uyruğu saymışlardır.
Etrüsklerde Turan adlı bir sevgi ve yaşam Tanrıçası vardır ve Etrüsk dilinde kural koymak anlamı içerir.
İlginç bir biçimde Moğolcada Dur/Dura ve Tuvaca Tura sözcüğü sevgi, istek ve arzu anlamları taşırken, Mançucadaki Doron sözcüğü kanun (yasa) demektir. Fars Mitolojisinde adı Tur olarak geçer. Adına istinâden Türk ülkelerine de Turan adı verilir.
Turancılık
Turancılık – Mitolojik bir kavram olan Turan sözcüğünden hareketle oluşturulmuş; Tüm Ural- Altay kavimlerinin birliğini savunan siyasi görüş.
Finliler, Macarlar, Estonlar, Fin-Ugor kavimleri; Tunguzlar, Moğollar ve Türklerin bir araya getirilmesi olarak ortaya çıkmıştır.
Ancak günümüz Türk Siyasi Literatürü’nde diğer Turânî kavimleri dışarıda bırakarak, dünyada bütün Türklerin tek çatı altında birleştirilmesini hedef alan “Türkbirlikçilik” anlamını taşımaktadır.
Türkçü ve Turancı simâlardan Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları isimli eserinde Turancılığın Macarları, Moğolları, Tunguzları, Finuvaları içine alan bir kavimler karması olmadığı görüşünü belirtmiştir.
Rusya’da 1905 Devrimi’nden önceki günlerde Azeri ve Tatar aydınları tarafından ortaya atılmış, 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Türkiye’de de geniş yankı bulmuştur.
Ziya Gökalp’in bir manzumesinde kullandığı aşağıdaki beyit, Turancı düşüncenin özeti sayılır:
Vatan ne Türkiye’dir Türklere, ne Türkistan;
Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan
