Kristof Kolomb 1492, 1493, 1498 ve 1502 yıllarında İspanya’dan Atlantik Okyanusu’nu geçmek üzere dört yolculuk yaptı.
Avrupa’dan Asya’ya doğrudan bir su yolu bulmaya kararlıydı ama bunu asla başaramadı. Bunun yerine, Amerika kıtasına rastladı. Yeni Dünya olarak adlandırılan bölgeyi gerçekten “keşfetmemiş” olsa da orada zaten milyonlarca insan yaşıyordu, yolculukları Kuzey ve Güney Amerika’nın yüzyıllar süren keşif ve kolonizasyonunun başlangıcı oldu.
Kristof Kolomb ve Keşifler Çağı
15. ve 16. yüzyıllar boyunca birçok Avrupa ülkesinin liderleri, kaşiflerin büyük zenginlikler ve keşfedilmemiş geniş topraklar bulacağı umuduyla yurtdışına yapılan keşif gezilerine sponsor oldu. Portekizliler, “Keşif Çağı” olarak da bilinen bu “Keşif Çağı “nın en erken katılımcılarıydı.
Yaklaşık 1420’den başlayarak, karavel olarak bilinen küçük Portekiz gemileri Afrika kıyıları boyunca hızla ilerleyerek Asya ve Afrika’dan Avrupa’ya baharat, altın ve diğer malların yanı sıra köleleştirilmiş insanlar taşıdı.
Diğer Avrupa ulusları, özellikle de İspanya, “Uzak Doğu “nun sınırsız gibi görünen zenginliklerini paylaşmaya hevesliydi. 15. yüzyılın sonunda İspanya’nın “Reconquista “sı -yüzyıllar süren savaşların ardından Yahudilerin ve Müslümanların krallık dışına çıkarılması- tamamlandı ve ulus dikkatini dünyanın diğer bölgelerinde keşif ve fetihlere yöneltti.
Erken Yaşamı ve Uyruğu
Bir yün tüccarının oğlu olan Kristof Kolomb’un 1451 yılında İtalya’nın Cenova kentinde doğduğuna inanılmaktadır. Henüz genç bir delikanlıyken bir ticaret gemisinde iş buldu. Portekiz sahili boyunca kuzeye doğru yol alan gemisine korsanların saldırdığı 1476 yılına kadar denizde kaldı.
Gemi battı, ancak genç Kolomb bir tahta parçasının üzerinde kıyıya çıktı ve sonunda matematik, astronomi, haritacılık ve navigasyon eğitimi aldığı Lizbon’a gitti. Ayrıca dünyayı sonsuza dek değiştirecek olan planını da hazırlamaya başladı.
İlk Yolculuk
15. yüzyılın sonunda Avrupa’dan Asya’ya kara yoluyla ulaşmak neredeyse imkânsızdı. Yol uzun ve çetindi ve düşman ordularla karşılaşmaktan kaçınmak zordu. Portekizli kaşifler bu sorunu denize açılarak çözdüler: Batı Afrika kıyısı boyunca güneye yelken açtılar ve Ümit Burnu’nu dolaştılar.
Ancak Kolomb’un farklı bir fikri vardı: Neden devasa Afrika kıtasının etrafından dolaşmak yerine Atlantik boyunca batıya yelken açmasın? Genç denizcinin mantığı sağlamdı ama matematiği hatalıydı. Dünya’nın çevresinin çağdaşlarının düşündüğünden çok daha küçük olduğunu (yanlış bir şekilde) iddia etti; buna göre, Avrupa’dan Asya’ya gemiyle yolculuğun sadece mümkün değil, aynı zamanda henüz keşfedilmemiş bir Kuzeybatı Geçidi üzerinden nispeten kolay olması gerektiğine inanıyordu.
Planını Portekiz ve İngiltere’deki yetkililere sundu, ancak 1492’ye kadar sempatik bir dinleyici kitlesi bulamadı: İspanyol hükümdarları Aragonlu Ferdinand ve Kastilyalı Isabella.
Kolomb şöhret ve servet istiyordu. Ferdinand ve Isabella da aynı şeyi ve Katolikliği dünyanın dört bir yanındaki topraklara ihraç etme fırsatını istiyordu. (Dindar bir Katolik olan Kolomb da bu olasılık konusunda aynı derecede hevesliydi).
Kolomb’un İspanyol yöneticilerle yaptığı sözleşme, bulduğu her türlü zenginliğin yüzde 10’unun kendisine kalmasının yanı sıra, soylu bir unvan ve karşılaşacağı herhangi bir toprağın valiliğini de vaat ediyordu.
Kristof Kolomb’un Gemileri: Niña, Pinta ve Santa Maria
3 Ağustos 1492’de Kolomb ve mürettebatı İspanya’dan üç gemiyle yola çıktı: Niña, Pinta ve Santa Maria. Gemiler 12 Ekim’de karaya çıktılar – Kolomb’un sandığı gibi Doğu Hint Adaları’nda değil, Bahama adalarından birinde, muhtemelen San Salvador’da.
Kolomb aylarca, İspanyol patronlarına söz verdiği “incileri, değerli taşları, altını, gümüşü, baharatları ve diğer nesneleri ve ticari malları” aramak için bugün Karayipler olarak bildiğimiz yerde adadan adaya yelken açtı, ancak pek bir şey bulamadı. Ocak 1493’te, Hispaniola’daki (bugünkü Haiti ve Dominik Cumhuriyeti) derme çatma bir yerleşimde birkaç düzine adamı geride bırakarak İspanya’ya doğru yola çıktı.
İlk yolculuğu sırasında ayrıntılı bir günlük tuttu. Kristof Kolomb’un günlüğü 3 Ağustos 1492 ile 6 Kasım 1492 tarihleri arasında yazılmıştır ve yunuslar ve kuşlar gibi karşılaştığı vahşi yaşamdan hava durumuna ve mürettebatının ruh haline kadar her şeyden bahsetmektedir. Daha da rahatsız edici olanı, yerel halk hakkındaki ilk izlenimlerini ve neden köleleştirilmeleri gerektiğine dair argümanlarını da kaydetmiş olmasıdır.
“Onlar… bize papağanlar, pamuk topları, mızraklar ve daha birçok şey getirdiler ve bunları cam boncuklar ve şahin çanlarıyla takas ettiler” diye yazdı. “Sahip oldukları her şeyi isteyerek takas ettiler… İyi yapılı, iyi vücutlu ve yakışıklıydılar… Silah taşımıyorlar ve silahları bilmiyorlar, çünkü onlara bir kılıç gösterdim, kenarından tuttular ve cahilliklerinden kendilerini kestiler. Demirleri yok… İyi hizmetkâr olurlar… Elli adamla hepsine boyun eğdirebilir ve ne istersek yaptırabiliriz.”
Kolomb döndüğünde günlüğünü Isabella’ya hediye etti.
Kristof Kolomb’un Sonraki Yolculukları
Yaklaşık altı ay sonra, Eylül 1493’te Kolomb Amerika’ya geri döndü. Hispaniola yerleşimini yıkılmış halde buldu ve kardeşleri Bartolomeo ve Diego Columbus’u, gemi mürettebatının bir kısmı ve köleleştirilmiş yüzlerce yerli halkla birlikte yeniden inşa etmeleri için geride bıraktı.
Ardından, çoğunlukla sonuçsuz kalan altın ve diğer malları aramaya devam etmek için batıya yöneldi. Grubunda artık Avrupalıların köleleştirdiği çok sayıda yerli de vardı. İspanyol hükümdarlarına vaat ettiği maddi zenginlikler yerine, Kraliçe Isabella’ya 500 kadar köleleştirilmiş insan gönderdi. Kraliçe dehşete kapıldı -Kolomb’un “keşfettiği” insanların köleleştirilemeyecek İspanyol tebaası olduğuna inanıyordu- ve kaşifin hediyesini derhal ve sert bir şekilde iade etti.
Mayıs 1498’de Kolomb üçüncü kez Atlantik’in batısına yelken açtı. Trinidad’ı ve Güney Amerika anakarasını ziyaret ettikten sonra, kolonicilerin Kolomb kardeşlerin kötü yönetimine ve gaddarlığına karşı kanlı bir isyan başlattığı talihsiz Hispaniola yerleşimine geri döndü. Koşullar o kadar kötüydü ki İspanyol yetkililer yönetimi devralması için yeni bir vali göndermek zorunda kaldı. Bu arada, altın aramaya ve plantasyonlarda çalışmaya zorlanan yerli Taino nüfusu yok edildi (Kolomb’un karaya çıkmasından sonraki 60 yıl içinde, adalarında 250.000 Taino’dan sadece birkaç yüz kişi kalmış olabilir). Kristof Kolomb tutuklandı ve zincire vurularak İspanya’ya geri gönderildi.
1502’de en ciddi suçlamalardan aklanan ancak soylu unvanları elinden alınan yaşlanan Kolomb, İspanyol kraliyetini Atlantik’te son bir yolculuk için ödeme yapmaya ikna etti. Bu kez Kolomb, Pasifik Okyanusu’na sadece birkaç mil uzaklıktaki Panama’ya kadar ulaştı ve burada fırtınalar ve düşman yerlilerin verdiği hasar nedeniyle dört gemisinden ikisini terk etmek zorunda kaldı. Elleri boş olarak İspanya’ya dönen kaşif 1506’da orada öldü.
Kristof Kolomb’un Mirası
Kristof Kolomb Amerika’yı “keşfetmedi”, hatta “Yeni Dünya “yı ziyaret eden ilk Avrupalı bile değildi. (Viking kaşif Leif Erikson 11. yüzyılda Grönland ve Newfoundland’a yelken açmıştı).
Ancak onun yolculuğu Amerika kıtalarında yüzyıllar sürecek keşif ve sömürüyü başlatmıştır. Kolomb Mübadelesi insanları, hayvanları, yiyecekleri ve hastalıkları kültürler arasında taşıdı. Eski Dünya buğdayı Amerika’nın temel gıda maddesi haline geldi. Afrika kahvesi ve Asya şeker kamışı Latin Amerika için nakit ürün haline gelirken, mısır, domates ve patates gibi Amerikan gıdaları Avrupa diyetlerine girdi.
Bugün Kolomb’un tartışmalı bir mirası var – Yeni Dünya’yı dönüştüren cesur ve çığır açan bir kaşif olarak hatırlanıyor, ancak eylemleri aynı zamanda kendisi ve kaşif arkadaşlarının karşılaştığı yerli halkları sonunda mahvedecek değişiklikleri de serbest bıraktı.
