Ceza Tanrısı Atay Han;
Atay Han – Türk ve Moğol mitolojilerinde Ceza Tanrısı. Suçluları cezalandırır. Hiçbir suçu cezasız bırakmaz. Ordusunda 6666 tane yenilmez askeri vardır. Galta Ulan (Kızıl Ateş) olarak da bilinir. Karısının adı Mayas’dır. Moğol mitolojisinde çok önemli bir yere sahiptir, üst düzey Tanrılar arasında yer alır. Moğollara göre 44 Doğu Tanrısının başıdır. Üç oğlu vardır. (Üç Şaraday Han’lar): – Sagan Hasar, – Şara Hasar, – Hara Hasar.
Etimoloji
(Ad/At) kökünden türemiştir. Ata ve Ad sözcükleri ile bağlantılıdır. Ata (ced, soy) anlamını içerir.
Yönlere Göre Tanrılar
Özellikle Moğol ve Buryat mitolojisinde yönlere göre gökteki tanrıların sayısı ve başlarında bulunan tanrılar şu şekildedir:
Alıgan Han – 99 güney tanrısının başında bulunur. (Temsilcisi Usan Han’dır.)
Sargay Han – 88 orta (merkez) tanrısının başında bulunur.
Sogto Han – 77 kuzey tanrısının başında bulunur. (Temsilcisi Tatay Han’dır.) Atay Han – 44 doğu tanrısının başında bulunur. (Bu tanrıların anaları Mayas Hatun’dur.) Hürmüz Han – 55 batı tanrısının başında bulunur. (Bu tanrıların anaları Manzan Hatun’dur.)
Atlama
Atlama – Mitolojik bir terim olarak Olağanüstü Yolculuk demektir. Genel olarak sıçrayarak bir engeli aşma, Ayakların yerden kesilmesiyle birlikte başka bir yere konma anlamına gelir.
Anlam ve İçerik
Özellikle Türk masallarında ve mitolojisinde yer alan söylencelerde başka âlemlere geçmek, boyut değiştirmek anlamında kullanılır. Yeraltına atlama yoluyla gidilir. Atlamada bu dünya ile diğer dünya arasındaki sınırlar ortadan kalkar. Atlama üç yolla yapılır. Anadolu da atlak sözcüğü ırmak üzerindeki taşlardan oluşan geçit demek olduğu kadar köprü anlamını da ihtiva eder.
- Kuş veya başka bir hayvan kılığına girerek.1 Bu şekilde pek çok olumsuz dışsal etkenin varlığı zarar veremez. İnsanların veya kötücül varlıkların dikkatini çekmeden hızlı bir biçimde öteki âleme gidilir.
- Sıradışı bir hayvana binip yolculuk yaparak. Böylece söylencesel bir göl, deniz, ateş okyanusu geçilir. Bu hayvan genellikle bir at olup, uçabilme yeteneğine sahiptir. At zaten özü itibari ile ve kutlu bir varlık Tanrının bir armağanı olarak görülür.
- Bir geçit kullanılarak. Bu geçitler çoğu zaman kuyular, mağaralar, yer altı tünelleri şeklinde görülür. Bu tür yerler Türk kültürünün daima odak noktalarından olmuş ve her yerde o yöredeki mağaraların çok derinlere indiği, dibinin bulunamadığı, çok uzak yerlerdeki başka mağaralara bağlı olduğu söylentileri gelişmiştir.
Etimoloji
(At/Et/Ed) kökünden türemiştir. Geçmek, aşmak anlamları vardır. Atın başka âlemlere gidebilen bir hayvan olduğu inancı ve atlamanın atın yaptığı hareket olmasıyla da ilgisi bulunmaktadır.
