Klasik Koşullanma Örnekleri Nelerdir?

Klasik koşullanma örnekleri nelerdir? hakkında bahsetmeden önce “kısaca klasik koşullanma nedir?” hatırlamakta fayda var. Psikolojide koşullanma, iki uyaranı birlikte eşleştirme sürecidir, böylece bir uyaran bir yanıtı tetiklediğinde, diğeri de aynısını, sadece öğrenilmiş çağrışım yoluyla yapacaktır.

Klasik koşullanma senaryolarını günlük yaşamda kolayca bulabilirsiniz. Örneğin, evden çıkarken yanınıza market çantanızı aldığınızda çocuğunuz ile market alışverişine gittiğinizi düşünelim. Bu durumda çocuğunuz market çantanızı elinizde her gördüğünde markete gideceğini düşünerek heyecanlanacaktır. Bu ilişkilendirme yoluyla öğrenme klasik koşullanmadır.

Klasik Koşullanma Nedir?

Pavlovcu koşullanma ve tepkisel koşullanma olarak da bilinen klasik koşullanma, nötr bir uyaranı biyolojik olarak güçlü bir uyaranla ilişkilendirerek öğrenilir. Biyolojik olarak güçlü bir uyaran, refleks veya refleks yanıtı olarak da bilinen istemsiz bir yanıttır.

Klasik koşullanma, 20. yüzyılın başlarında Rus fizyolog Ivan Pavlov tarafından köpeklerin sindirim sistemini incelerken keşfedildi. İşte Pavlov’un klasik koşullanma öğrenme teorisini gösteren ünlü köpek deneyi.

Pavlov, köpeklerin olduğu odaya her girdiğinde köpeklerinin salyalarının aktığını gözlemledi, çünkü köpekler odaya girmeyi yiyecekle ilişkilendirmişti. Pavlov daha sonra köpeklerin davranışını koşullandırmak için çeşitli ses üreten nesnelerle bir dizi deney yaptı. Pavlov’un deneyinde, köpeklerini her beslediğinde bir zil çaldı. Birkaç tekrardan sonra, köpekler sesi duyduklarında salyaları akmaya başladı.

Kısa süre sonra onlara yemek vermeden zili çalmaya başladı. Ancak Pavlov’un köpeği yemeği görmeden sese salyaları akmaya devam etti. Böylece zilin sesi yemekle ilişkilendirildi ve salya tepkisi öğrenilmiş bir tepki haline geldi. Zilin sesi ise koşullu uyarıcı olarak bilinmektedir.

Klasik Koşullanma Örnekleri

Aşağıda yazının temel konusu olan Klasik Koşullanma Örnekleri’ni bulabilirsiniz.

Sevecen Öğretmen ve Güvenli Öğrenme Ortamı

Sıcak ve sevecen bir öğretmen öğrencilerin bağlı hissetmelerini sağlar. Öğrenciler okulda öğretmene katılır. Bu nedenle, öğrenciler okul eğitiminden zevk almayı öğrenirler. Bu, öğrenciler için klasik koşullanma örnekleri arasındadır.

Katı Öğretmen ve Güvensiz Öğrenme Ortamı

Zalim ve katı öğretmen öğrencileri üzer. Öğrenciler okula gitmeyi sert bir öğretmenle ilişkilendirir ve okula gitme konusunda kendilerini kötü hissederler.

Bu, öğrencilerin öğrenmeye motive olmadığı sınıftaki en yaygın klasik koşullanma örneklerinden biridir.

Köpek Korkusu

Bir çocuk bir kişiye saldıran bir köpek görür. Bu konuda korkutucu bir deneyim edinir. Köpekler çoğunlukla birçok insanın sevdiği nötr uyaranlardır. Ancak çocuk bu travmadan sonra her köpek gördüğünde korkar. Bu durum klasik koşullanma örnekleri arasındadır.

Gıda Zehirlenmesi

Gıda zehirlenmesi, gıda fobisine yol açabilir. Bir kişi bir yiyeceği ilk kez yediğinde  ve ondan hastalandığında, yiyeceği bir korku duygusuyla ilişkilendirebilir. Bu yiyeceğin görüntüsü, kokusu veya tadı, kişide korkuya neden olabilir.

Aşı Yaptırmak

İşte ebeveynler için klasik koşullanma örnekleri arasında en yaygın olanlarından birisi. Grip aşısı yaptıran çocukta iğneye karşı bir korku gelişir. Sonrasında çocuk her iğne gördüğünde acıyan yerini gösterecektir.

Tahtaya Çıkma Korkusu

Bir çocuk sınıfta sunum yaparken yaptığı bir yanlış için arkadaşları ona güler. Bu çocuk için daha sonra kalabalık karşısında konuşma korkusu oluşur.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), doğal afet veya şiddet içeren bir suç gibi travmatik bir olaya maruz kalmaktan kaynaklanan bir akıl hastalığıdır. Hastalar, olay nedeniyle aşırı sıkıntı yaşayan mağdurlar veya tanıklardır. Bir yer, nesne ya da ses, onunla ilişkilendirilebilecek işaretlerdir. Böyle bir uyaran mevcut olduğunda, travma anındaki düşünceler ve hisler tetiklenebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk

OKB, müdahaleci ve istenmeyen düşünceler (takıntılar) ve tekrarlayan davranışlar veya zihinsel eylemler (kompulsiyonlar) ihtiyacı ile karakterizedir. Obsesyonlar genellikle mikropları, kirliliği, şüpheyi, düzeni ve simetriyi içerir. Takıntılar genellikle yanıtlayıcı koşullandırma yoluyla gelişir. Nötr bir uyaranı istenmeyen bir uyaranla ilişkilendiren bir kişinin, nötr uyaranla bir sonraki karşılaşmasında kaygı ve takıntı yaşaması muhtemeldir. Bu saplantılı düşünceler şartlandırılmış tepkilerdir.

Davranışın Övülmesi

Ebeveynlerin çocuğun iyi davranışı için övgüsü onu gururlandırır. Çocuk daha sonra yapacağı benzer davranışlarda kendisi ile gurur duyar.

Ev Ödevleri Eleştirisi

Ebeveynler çocuklarına ödevlerini yapmadıkları için bağırdıklarında, çocuklar kendilerini mutsuz hissederler. Bu şekilde ev ödevini sefalet ve sevgisizlik ile ilişkilendirmeyi öğrenirler. Bu, öğrenciler için klasik koşullanma örnekleri arasında sıklıkla yer alır.

Ev Ödevi Oyunu

Ebeveynle oynamak çocuğu mutlu eder. Çocuk, ev ödevi yapmayı oynamakla ve ev ödevi yaparken kendini iyi hissetmeyi öğrenmekle ilişkilendirir. Oynayarak öğrenmek çocukta ev ödevine karşı bir sempati oluşturur.

Başarısız Notlar

Bir çocuk bir sınavda başarısız olduğunda, ebeveynleri tarafından cezalandırılır. Çocuk daha sonra bu durumu kaygı oluşturan olumsuz sonuçlarla ilişkilendirir. Çocuk her sınava girdiğinde ebeveynlerinden azar işiteceğini düşünerek kaygılanır.

 İyi Notlar

Karnesindeki notları yüksek olan bir çocuk, ebeveynleri tarafından övülür ve ödüllendirilir, bu da kendisini iyi hissetmelerini sağlar. Sınavlar, korku ve kaygıdan ziyade gurur ve güvenle ilişkilendirilir.

Döner Ekmek

Ne zaman bir baba oğlunu futbol maçına götürse ona döner ekmek alır. Çocuk, babasıyla vakit geçirme hissinden hoşlanır. Yetişkin olduğunda dahi maça gittiğinde aynı hissi yaşayacağını düşünerek döner ekmek almak isteyecektir.

Hayatın İfadesi

Ebeveynler sinirlendiklerinde ve ağlamak üzereyken yüzlerinde ve vücut hareketlerinde kızgın ifadeler görülür. Bağırmak ve küfretmek, küçük çocukları korkutup ağlatabilir. Bu çocuklar sinirli bir yetişkin gördüklerinde, ağlarlar.

Reklamlar

Çoğu çocuk diğer çocuklarla oynamayı sever. Bu durum onarlı eğlendirir ve mutlu eder. Bir çocuk, bir reklamda bir oyuncakla oynayan bir grup çocuk görürse, oyuncağı mutluluk duygusuyla ilişkilendirir ve onunla da oynamak ister.

Zil sesi

İnsanlar mobil zil seslerini farklı duygularla ilişkilendirir. Bir kişi, arkadaşlarından kendisini iyi ve mutlu hissettiren aramalar aldığında , sadece zil sesini duyarak mutlu hisseder.

Pişen Ekmek Kokusu

Pişen ekmek kokusu genellikle insanların hatırladığı güzel çocukluk anılarıyla ilişkilendirilir. Başka bir evde o kokuyu tekrar kokladığınızda, kişi kendisini daha rahat ve evinde hisseder. Bu arada bu numara akıllı emlakçılar tarafından kullanılmaktadır.

Yılbaşı Müziği

Yılbaşı genellikle insanları eğlendiği bir zaman dilimidir. Yılbaşı geldiğinde alışveriş merkezleri insanların daha rahat harcama yapmasını sağlamak için “Yılbaşı müzikleri” çalarlar.

Köpeği Yürüyüşe Çıkarmak

Köpekler dışarıya çıkmak için can atarlar. Sahibi onu eşofman ile dolaştırmaya götürüyorsa köpek sahibinin üzerinde eşofman gördüğü zaman heyecanlanacaktır.