Taptuk (veya Tapdık, Taptık, Tapduk) – Kötücül varlıkları temizlemek için gökten yere indiğine inanılan efsane kahramanıdır.
Yunus Emre’nin şeyhi olan Tapduk Emre’nin adının buradan geliyor olması muhtemeldir. Taptuklular, Taptuk Emre adlı Türkmen babasının çevresinde oluşan kitlelerde birleşiyorlardı. Taptuk Emre dergâhına kırk yıl odun taşıyan derviş Yunus; taptukluların yetiştirdiği en büyük ozan olarak karşımıza çıkmaktadır. Taptuk Emre’nin mezarı; Ankara ili, Nallıhan ilçesi, ‘Emrem Sultan Köyü’nde bulunmaktadır.
Bununla birlikte Karaman ilinin şehir merkezinde bulunan Yunus Emre Camisi’nin bahçesinde Yunus Emre’nin ve Taptuk Emre’nin mezarları vardır.
Adın Anlamı
Tapduk sözcüğü, İslâmiyet öncesi Türk topluluklarında da var olan bir isimdir. Tapduk, Türk ve Altay mitolojisinde yer alan söylencesel kahramandır. Tapdık (Taptık, Taptuk) da denir. Kötücül varlıkları temizlemek için gökten yere indiğine inanılan efsâne kahramanıdır. Pek çok görüşe göre Yunus Emre’nin şeyhi olan Tapduk Emre’nin adının buradan geliyor olması muhtemeldir.
Hattâ bazı araştırmacılar tarafından, Tapduk Emre’nin tarihsel bir kişilik olmadığı, bu eski efsâne kahramanının Yunus Emre’nin yaşam öyküsüne halk kültürü ve toplumsal bellek tarafından uyarlandığı öne sürülmektedir. Celal Beydili’ne göre Tapduk isminin anlamı “tesâdüfen bulunmuş” (Azerice “tapmak” sözcüğü bulmak manasına gelir) demektir ve ilâhi bir güç tarafından gönderilerek bulunan çocuk motifiyle bağlantılıdır. Emre sözcüğünün ise İmre kavramı ile bağlantılı olduğu kabul edilmektedir.
Amramak/Emremek/İmremek âşık olmak demektir ve Emre kelimesi de âşık mânâsı taşır. Sözcük (Tap) kökünden türemiştir. İnanmak, kulluk etmek anlamları vardır. Bu kelimeyle aynı kökten gelen Tapu sözcüğü, güven ve belirli bir hakkı göstermesi bakımından dikkate değerdir.
