Ören İyesi; Türk, Tatar, Altay ve Çuvaş mitolojilerinde Harabe Ruhu.
Üren İyesi olarak da söylenir. Peg İyesi, Kıyrağan İyesi veya Çaldıbar İyesi de denir. Harabenin koruyucu ruhudur. Uygarlığın bozulma sınırları olarak görülür. Ölümle iç içe olan ve korkulan yerlerdir. Bu nedenle tıpkı mezarlıklar gibi ölü alanlar olarak algılanırlar. Örenler de, bir anlamda yapıların ölüleri ve onların mezarlarıdır. Buralarda sabaha kadar bilinmeyen ışıklar yanar ve müzik sesleri gelir.
Türk kültüründe örenler
Cin, peri, mekir, hortlak, meçkey gibi adlarla anılan varlıkların geceleri dolaştıklarına, horoz sesi ya da sabah ezanı duyulur duyulmaz dağılıp, kendi mekânlarına çekildiklerine inanılır.
Yaşadıkları bu yerler ise değirmenler, hamamlar, terk edilmiş yapılar, örenler, mezarlıklar ve hanlardır. Issız yerleri anlatmak için kullanılan “in-cin top oynuyor” deyimi bu anlayıştan kaynaklanmaktadır. Bunun dışında bu tür yerlere kimsenin girmeye cesâret edemeyeceği düşüncesi altın, hazîne gibi servetlerin gömülmesine neden olmuştur. Hazînelerin bir çömlek içinde harabelere ve viranelere gömülmesi geçmiş dönemlerde oldukça yaygın bir alışkanlık hâline gelmiştir.
Türk halk innacında “ıssız” sözcüğü Is’ı (İye’si, yâni koruyucu ruhu olmayan) yerleri ifâde etmekte kullanılır ki, bu tür yerlerin koruyucu ruhu olmadığı için artık tamamen kötü varlıkların eline geçmiştir. İşte örenlerin (harabe ve viranelerin) en tehlikeli olanları da bunlardır.
