Okyanus Tanrısı Talay Han; Türk, Moğol ve Altay mitolojisinde Okyanus Tanrısı.
Dalay Han olarak da anılır.
Okyanuslar ve denizler onun sorumluluğundadır. 19 denizin birleştiği yerde yaşar. Denizleri ve okyanusları yönetir. İçindeki canlıları korur. Yaşlı ve uzun beyaz bıyıkları olan bir adam görünümündedir. İstediği zaman devâsa bir balık (balina) biçimine girebilir. Denizlerin yükselip alçalmasına (gel-git) karar verir.
Moğol Budizmi ile yakın ilişki içinde bulunan Tibet Budizminin (Lamaizm) mânevi önderi olan kişilere verilen Dalai Lama (Dalai Blama) ünvanının ilk sözcüğü Moğolcadan Tibetçeye geçmiştir ve Okyanus anlamı taşır.
Okyanus kadar engin bir bilgeliği ve şafkati anlatmak için kullanılır.
Tamag
Eski Türklerde bugünkü cehennem kelimesinin eş anlamlısı. Sözün Tamağ, Tamuk, Tamug ve Tamu varyantları da vardır. Moğollar Tam derler.
Öldükten sonra suçluların cezalandırılmak üzere gittiği yerdir. İslam inancıyla birlikte geniş betimlemeler yapılmış ve nasıl bir yer olduğu hakkında değişik fikirler ileri sürülmüştür. Fakat tüm görüşlerdeki ortak nokta Ateş ile ilgili olduğudur.
Hakaslarda Cehennemi yöneten Tamı Han adlı bir Tanrının varlığından söz edilir. Eski Türkler (Oğuzlar, Chou Türkleri ve diğer Gök Tanrı’ya tapan Türkler) Tamug’un yeraltında olduğuna inanırdı. Tamug’un efendisi Erlik Han’dır ve günahkâr kişileri cezalandırmak için vardır. Karşıtı Uçmag’dır.
Kazırgan
Türk ve Altay halk inancında ve mitolojisinde Cehennem Çukuru anlamında kullanılır. Kötü ruhların doğruluğa gelmesi için, geçici bir süre kaldığı ateş çukurudur. Çukur anlamı taşır. Kazımak ve kazık sözleri ile aynı kökten gelir.
Cehennem
Çeşitli inançlarda ölüm sonrası ceza çekilen ateşli bir yer olarak gösterilir. Cehennemde kalma süresi inanca göre değişiklik gösterebilir.
Cehennemde günah borcu ödeninceye kadar kalınıp sonra tekrar cennete gidilebilir. Ancak, cehennem bazıları için sonsuza dek ateşte yanmak anlamına gelir. Kelimenin İbranice ‘Gehinnom’ (Hinnom’un vadisi) terkibinden oluştuğu düşünülmektedir. Gihinnam, Kudüs’ün yakınlarında yapılan kurbanların yakıldığı derenin adıdır. Sözcük Arapçaya Cehennem şeklinde geçmiştir.
Farklı mitoloji ve kültürlerde Çoğunlukla bu korkunç karanlık, gezinen ruhlarla dolu bir çukurdur (Yunan ve Roma). Orada dinsizler, iblisler tarafından yargılanır (Pers), sonsuz ızdıraba çarptırılmış kötüler (Musevilik) ve hak dininden olmayanlar bulunur (İslâmiyet). Kötüleri iyilerden ya da canlıları ölülerden ayıran bir yer kavramına birçok dinde rastlanır.
Eski çağların ve ilkel toplulukların dinlerinde ölen kişinin ruhunun gideceği yer, karanlık ve soğuk yeraltı dünyası (örneğin Norveç mitolojisinde), yer altında karanlık bir dünya ya da uzak bir ada (örneğin Eski Yunan’da), yer altında insanların ruhlarının cezalandırıldığı derin bir uçurum (örneğin Eski Yunan’da), yerin altında hem iyi hem kötü ruhların gölgeler biçiminde sürekli bir susuzluk içinde yaşadığı karanlık bölge (örneğin Eski İsrail dininde) biçiminde düşünülmüştür.
İslam’da Cehennem
İslam dininde, ahiretteki bir azap yeridir. İnsanlar dünyadaki hareketlerine ve inançlarına göre cennete veya cehenneme giderler. Cehennemdeki azabın farklı dereceleri ve türleri vardır.Fakat cezanın çekilmesinden sonra buradan çıkılabileceğine dair kesin ve net bir bilgi yoktur. Bazı tefsircilere göre islamı kabul etmiş kişilerin cezalarını tamamladıktan veya çektikten sonra cennete girebileceği yönündedir.
Dipnotlar
- ^ Mongolian Etymology, Starling (“tama”)
- ^ Tungus Etymology, Starling (“tama”)
- ^ Altaic Etymology, Starling (“t`ámu”)
