Uçmag Türk Mitolojisinde Cennet; Türk ve Altay mitolojisinde Cennet. Uçmağ (Uçmak, Ocmah, Uçmah) olarak da söylenir. Karşıtı Tamagdır.
Ölümden sonra iyi insanların mükafat olarak gideceği yer. Yeşilliklerle ve nimetlerle doludur. Işık dolu bir mekândır. Hemen her inançta ölümden sonra iyi insanların gideceği güzel bir dünya veya mekân vaat edilir. Uçmak kelimesi Türk kültür tarihinde bir dönem “Cennet” sözcüğünden çok daha fazla kullanılmıştır ve daha yaygındır. Yunus Emre’nin dizelerinde sık sık rastlanan bir kelimedir.
Tutulmadı Yunus canı, geçti Tamu’dan, Uçmak’tan Yola düşüp Dost’a gider, ol aslına uyakmağa
Kavramın temelinde, ruhun bedeni terk ettiği zaman “uçan kuş” kılığında olduğuna dair eski Türk inanışları vardır. Yakutlarda, ölüm anında ruhun bedeni terk ederken kuş şekline dönüştüğüne ve evreni kaplayan Dünya Ağacı’nın budaklarına kadar uçarak ulaştığına inanılırdı.
Ruhun kuş kılığında Cennet’e gitmesi anlayışının izlerine, eski Türk yazıtlarında da rastlanır. Ölmek anlamındaki “uçabarmak” sözcüğünün temelinde de yine “uçmak”la ilgili bu inancın izleri vardır. Pek çok yörede, ölen kişiye “uçup gitti” denilir. Moğolca Oktargay (Oktarguy) sözü de cenneti veya cennet bahçelerini anlatmakta kullanılır.
Cennet
Cennet (Arapça: جنّة) – ölmüş insanların sonraki yaşamda varoluşlarını devam ettirdiklerine inanılan soyut diyara verilen isimdir. Arapça bir sözcük olan Cennet, “Bahçe” anlamına gelmektedir.
Bu dini terim, çeşitli dinlerde ve ruhani felsefelerde bulunan, çoğunlukla mümkün olan en kutsal mekân olarak tanımlanan, sonraki yaşama dair bir kavramdır. Cennet kavramına inanan kişiler genellikle cennetin insanların bir kısmı veya hepsi için ahirette bulunan nihai bir varış noktası olduğunu düşünürler.
Ayrıca cennet kavramına sâhip inançların çoğunluğunda cennet iyi insanların ulaştığı bir ahiret mekânıdır. Cennet sözcüğü Arapça kökenlidir. Her dinin cennet kavramına verdiği özel isimler olabilir.
Cennet sözcüğü aslında İslam dinindeki cennet kavramı için kullanılır, fakat Türkçe’de genel olarak cennet kavramı için kullanılmaktadır. TDK tanımına göre cennet; “Dinî inanışlara göre dünyada iyilik yapanların, günahsızların, öldükten sonra sonsuz bir mutluluğa kavuşacakları yer, uçmak, behişt“tir. Ayrıca cennet kelimesi Türkçe’de mecazi şekilde sıfat olarak, çok güzel, huzur veren gibi anlamlarda kullanılır.
Cennet sözcüğünün dışında yine “cennet” anlamında olan Farsça kökenli behişt ve Soğdca kökenli uçmak da Türkçe’de kullanılmaktadır. Yine de en yaygın olan cennet sözcüğüdür.
Mitoloji
Sümer mitolojisinde birçok tasvirlerinin yahudilik ve islam’ın cennet anlayışına kaynaklık ettiği düşünülen cennet ve cehennem motifleri bulunur.
İslam’da Cennet
Cennet İslam’da, İslam dinine inananların ebedi olarak kalacaklarına inandıklerı bir ahiret mekânıdır. İslam’da cennet tanımlamalarının büyük ölçüde sümer, zerdüşt ve yahudi geleneklerinden esinlendiği görülür; cennet’e bir köprüden geçilerek gidilir, cennete Adn (Aden) cenneti diye isim verilir.
Genel bir görünüm olarak Cennet’in erkek zevklerine hitap ettiği, sıcak ve kurak ortadoğu bölgesinin insanlarının özlem ve hayalleri ile ilgili olabilecek gölgeler, serinlikler, ırmaklar, bağlar ve bahçeler içerdiği düşünülebilir. Cennet gidilecek yer olarak Cehennemin zıddıdır. Cennetteki hayat sonsuzdur ve orada birçok mükafat verilecektir. Müslüman olup günah işleyenlerin ise, Allah günahlarını affetmezse, bir süre cehennemde günahlarının cezasını çekeceklerine, daha sonra da cennete gireceklerine inanılır.
Alıntılar
- [1] ↑ Yunus Emre, Divan (http://kitap.antoloji.com/yunus-emre-divani)
