Apaosha (Apaoşa)
Apaosha ( Apaoša , Apauša ), Zerdüştlüğün kuraklık iblisinin Avesta dilindeki adıdır . O, Sirius yıldızının tanrısı ve yağmurun koruyucusu olan Tishtrya’nın özetlenmiş antitezidir .
Zerdüşt geleneğinde Apaosha, Aposh veya Apaush olarak görünür.
Uzun yıllar boyunca, Avestanca ortak isim olan apaosha- “kuraklığın” * apa-uša- “yakıp gitme” veya * apa-vṛt(a)- “suları tıkama” kelimesinden türetildiği düşünülüyordu . apaoša- ‘nın * pauša- “gelişmekte olan” ın denenmemiş bir türevinin zıt anlamlısı olduğu önerildi .
Aynı anlama gelen Eski Hintçe póṣa tarafından da desteklenen bu açıklama günümüzde kabul görmektedir. Avestan apaoša- bu nedenle başlangıçta “gelişmeyen” anlamına geliyordu.
Kutsal metinde
Yaşt 8.21-29 mitolojisinde , Tishtrya, altın kulakları ve altın kuyruğu olan güçlü beyaz bir at olarak, kozmik Vourukhasha denizine doğru koşar. Yolda, siyah kulakları ve siyah kuyruğu olan korkunç siyah bir at olarak Apaosha ile karşılaşır. Apaosha Tishtrya’yı kovana kadar üç gün ve gece savaşırlar. Tishtrya daha sonra Ahura Mazdaya , insanlığın ona uygun dua ve fedakarlıkların hakkını vermediği için zayıfladığından şikayet eder.
Ahura Mazda daha sonra, Apaosha’yı öğle saatlerinde savaşta yeniden güçlendiren ve kuraklık iblisini yenen Tishtrya’ya kurban sunar.
Tishtrya daha sonra yağmurların yeryüzüne serbestçe düşmesine neden olur ve her şey yeniden iyidir.
Bu efsane, mevsimsel ve astronomik bir olayın mitolojik bir birleşimi olarak yorumlanmıştır:
Sirius’un (Tishtrya’nın ilişkilendirildiği) helikal yükselişi Temmuz ayında, yılın en sıcak ve en kurak zamanından hemen önce meydana geldi.
Sonraki birkaç gün boyunca, Sirius şafakta parıldayan bir yıldız olarak görünür (Apaosha ile savaşır). Kavurucu yaz aylarında, Sirius daha doğrudan görünür hale geldikçe, yıldızın ışığı gökkubbede istikrarlı bir şekilde görünür hale gelene (Apaosha yenildi) kadar güçleniyor (Tishtrya güç kazanıyor) gibi görünüyor. Apaosha’nın yenilgisiyle yağmur mevsimi başlar (sonbaharın sonlarında).
Sirius’un güneşsel ayarının mitolojik bir açıklamasına yalnızca Avesta’da değinilir: Yaşt 18.5-6’da Apaosha, refah getirenlerle, yani Tishtrya ve yardımcıları Vata ve harrah ile karşılaştırılır . Bu ayetlerde kuraklık iblisi “uyuşturucu ayaz” olarak anlatılır.
Gelenekte
Apaosha ve Tishtrya arasındaki savaşın açıklaması, Apaosha’nın artık Orta Farsça Aposh ( apōš ) olarak göründüğü ve Tishtrya’nın artık Tishtar veya Tishter olduğu Zerdüşt geleneğinin 9.-12. yüzyıl metinlerinde yeniden üretilmiştir.
12. yüzyılda tamamlanan kozmolojik bir masal olan Bundahishn’de , yaratılış sırasında karşıtlık kurulur: yaradılış (koruyucularıyla birlikte) ile Angra Mainyu (MP → Ahriman) arasındaki savaşın ikinci aşaması, suların ve yağmurlar Bu savaşta ( Bundahishn 7.8-10, ve Zadspram 6.9-11 ), Apaosha’ya Spenjagr yardım eder, ancak Spenjagr bir şimşek çakmasıyla mağlup olur.
Karşı cephede Tishtrya, Verethragna (→ Vahman), Fakat (→ Hom), Apam Napat (→ Burz),fravaşi orduları ve Vayu (→ Weh).
Bundahishn’de Apaosha, Merkür gezegeni ile tanımlanır , Sirius’a astrolojik karşıtlık, Chaldea ile temasın bir ürünüdür ve bu , yıldızları gezegenlerin karşısına yerleştiren Zurvanite doktrininin kalıcı bir izi olabilir .
Dadistan i denig 93, Apaosha’nın yağmuru önleme girişimini yineler. Apaosha, Tishtrya tarafından mağlup edildikten sonra yağmurların hasara neden olmasını sağlamaya çalışır (93.12 ). Dadistan i denig 93 , Aposh’un halk etimolojisini Orta Farsça ab osh “suyun yok edilmesi(sahip olması)” olarak sağlar .
