Verimlilik Tanrısı Dolun Han; Türk ve Altay mitolojisinde Verimlilik Tanrısı. Tolun Han da denir.
Hayvanların ve ekinlerin verimli olmalarını, çoğalmalarını sağlar. Yeryüzüne bereket verir. Dolunay ile bağlantılı olma ihtimali yüksektir. Çünkü dolunay bereketin, tamlığın ve güzelliğin sembolüdür. Masallarda, türkülerde güzel kızlar hep dolunaya benzetilir. Eski uygarlıklarda ve halk inançlarında insanların uykularında gezinmeleri dolunay ışığı tarafından çekilmelerine bağlanmıştır.
Dolunayın ışığının pencereden içeri girmesinin rüyâları bile etkilediğine, dolunayda cinsel içgüdülerin, tarlaların bereketlerinin arttığına hattâ Kurt Adama dönüşüldüğüne bile inanılmıştır.
Etimoloji
(Dol/Tol) kökünden türemiştir. Doluluk, bolluk anlamına gelir. Dolunay da ayın en görkemli halidir ve doluluk ve çokluk, bütünlük, olgunluk ifâde eder.
Doydu
Türk ve Altay mitolojilerinde dev Ölüm Balığı. Toydu Balık olarak da bilinir. Yeraltındaki büyük denizde yaşadığına inanılan efsânevi devâsa balık. Ağzı gırtlağının altında, gözü ise ensesindedir. Belkemiği ters çevrilmiştir. Zincirlerle bağlı tutulur. Başını ve vücûdunu oynatınca depremler olur, tufanlar kopar. Ker Balık da denir. Ker sözcüğünü Kör olarak anlamlandıran bir görüşe göre, bu onun öte âleme ait olduğunun ilk belirtisidir. Adı Abra ve Yutpa ile birlikte anılır.
Etimoloji (Doy/Toy) kökünden türemiştir. Yemek, yutmak anlamlarını içerir. Doymak fiili bu köktendir. Doydu bazı lehçelerde Yeryüzü demektir. Bu bağlamda Yeryüzü Balığı veya yeryüzünü taşıyan balık olarak anlaşılabilir.
Ayrıca bakınız
