Varlık Tanrıçası May Ana; Türk ve Altay mitolojilerinde Varlık Tanrıçası.
Pay (Bay) Ana olarak da söylenir. İnsanların koruyucusu, kollayıcısı ve gözeticisidir. Göğün üçüncü katında oturur. Budizmin etkisiyle Maitreya adlı Tanrı ile özdeşleşmiştir. Bayanay ile aynı kişilik olduğu öne sürülür. Kırk başlı bir kadındır. Kimi yerlerde gümüş saçlı sarı bir kadın olarak betimlenir. Evini havada kurar ve çocuklarını orada doğurur. Çocukları korur. Yay ve oku ile acı veren ruhları çocuklardan uzak tutar.
Adı May Ata ile birlikte anılır. Tungus Tanrısı “Mayın” ile benzerlikler gösterir.
Ma
Ma (Mā) – Anadolu’da ana tanrıçadır. Kibele’ye benzer ve onun gibi tapınım görür. Sâhip olduğu savaşçı doğası zaman zaman ön plana çıkar. İsim olarak May kavramını hatırlatır.
(May/Bay) kökünden türemiştir. Varlık, zenginlik, ululuk, bilgelik, yönetmek anlamlarını içerir. Baymak fiili, büyümek ve gelişmek anlamına da gelir. Türk inanç sisteminde mitolojik varlıkların adlarında kutsallık içeriğini bildiren bir sözcük ve köktür.
Örneğin Ülgen ve onun oğulları gibi, en ulu ilâhî varlıkların ve en güçlü şamanların adlarıyla birlikte yer alır. Veya “Bay Terek” (Bay Kayın) adı verilen hayat ağacının adında da kullanılır. Bayram sözcüğü ve benzeri bir anlam taşıyan Bay-gün yine bu kavramla alâkalıdır.
Moğolcada “Boyan”, “Bayan”, “Buyan” ve “Poyan” gibi kişi adlarının içerisinde de korunmuştur. Bay/Pay/May kökü. anlam itibariyle efsun, büyü, dua ve kurban, şölen, bayram ve benzeri anlayışlarla bağlılık içerir. Anadolu Türkçesinde “bağı” sözü, efsuncu, büyücü anlamında kullanılır.
Altaylarda, “baylu” sözü, dokunulmaz, kutsal ve yasak anlamına gelir. Slav dillerine bu kökten geçen bazı kelimeler vardır.
Örneğin Sırp- Hırvatça’da kullanılan, “Bayati” (büyülemek, efsunlamak, fala bakmak) gibi…
