Zemzem Suyu; Mekke’de Harem-i Şerif’te bulunan kuyu ve bu kuyunun Müslümanlarca kutsal sayılan suyu.
Şifa verici bir özelliği olduğu yolunda söylenenler zemzeme daha büyük bir önem verilmesine yol açmıştır. Bu nedenle hacılar Mekke’den ayrılırken armağan olarak vermek üzere yanlarında zemzem götürürler. Ziyarete gelenlere ikram edilen zemzem kıbleye dönülerek ayakta ve besmeleyle içilir.
Rivâyete göre Hz. İbrahim eşi Hacer’i ve oğlunu yalnız bırakarak ülkesine geri döndüğünde su bulamayan eşi sususluktan tepeler arasında koşarak su aramış ve nihâyet gelen ilhamla ayağını yere vurduğunda oradan su çıkmıştır. Bunun üzerine sağa sola dağılan suyun kaybolacağından endişe ederek Zem-Zem (Dur-Dur) diye bağırmıştır. Etrafını çevirerek birikmesini sağlamıştır.
Türk kültüründeki kutsal su anlayışına uygun olduğu için hızla benimsenmiş ve halk inancında önemli bir yere sâhip olmuştur.
Kutsal Sular
Kutlu kaplıcalara Türk halk inancında genellikle “Çermik” adı verilir ve buraların da iyeler tarafından korunduğuna inanılır. Bu yerler genelde sıcak su kaynağı şeklindedir.
Çoğu zaman bir dağın başında, amansız bir hastalığa yakalandığı için ölüme terk edilen bir genç, yaralı kurtların ya da yaban köpeklerinin kutlu bir suya ya da balçığa girdiğini ve iyileştiğini görerek kendisi de aynı şeyi yapar ve üç gün üç gece o suda veya balçıkta kaldıktan sonra sapasağlam olarak çıkar. Suyun ve/veya sıcağın (ateşin) kutsallığını bir araya getiren yerlerdir.
Hattâ çoğu zaman ağaçlık, dağlık bölgelerde bulunması bu mekânlara yönelik olumlu ve ruhsal anlamda sağaltıcı etkiyi artırır. Bazen bu su kaynaklarına yakın yerlerde bir erenin türbesi bulunur. Hastalıkla sınanan bu kutlu kişiye iyileşmesi için Tanrı tarafından gönderildiği de düşünülür. Çermik sözcüğü, suyun toplandığı yer demektir.
İddia edildiği gibi Ermenice değildir. Ermeniceye Türkçeden geçmiştir. Çer kökü Türkçede ve Moğolcada Yer ile ilgili anlamlar taşır.
İçmeceler
İçmece – İçilince şifa bulunacağına inanılan sulardır. Çoğu zaman içerdiği maddeler nedeniyle gerçekten iyileştirici etkileri vardır. Ayrıca bu durum bir efsâne veya halk hikâyesi ile pekiştirilir. Suyun şifa verici özelliği sıra dışı bir olaya veya kutlu bir kişiye bağlanır. Hıristiyan kültüründe ve bu kültürlerle iç içe veya komşu olunan bölgelerde bu tür pınarlara Ayazma adı da verilir.
Ayazma
Ayazma – Ortodoks hıristiyanlarca kutsal sayılan kaynak veya pınarlara verilen isim. Kelime kökeni “Agia / Hagia” (Türkçe okunuşu ile “aya”, yâni “kutsal”) ve “ma” (yâni su) kelimelerinin bileşiminden gelir.
Hagia(z)ma; Ayazma… Zaman içerisinde türkçede “z” kaynaştırma harfinden başka bir değişime uğramamıştır. “Kutsal Su” anlamında olan bu yerler, şifalı olduğuna inanılan tatlı su kaynaklarına verilen bir tanım ismidir. Anadolu’nun ve özellikle İstanbul’un birçok yerinde bulunurlar. Rivâyete göre, Fatih İstanbul’u fethederken papaz, tavada sazan balığı yapıyormuş. “Bu sazanlar nasıl suya geri dönemezse, Fatih de bu kiliseye giremez.” demiş.
Bunun üzerine tavadaki sazanlar suya atlamış, buna istinaden Hagia-ma, kutsal su denmiş.
