Marduk Tanrıların Tanrısı
Marduk Tanrıların Tanrısı
Marduk , bazen bir fırtına tanrısı ve tarım tanrısı olarak anılsa da, adalet, merhamet, şifa, yenilenme, büyü ve adalete başkanlık eden Babil‘in koruyucu tanrısıydı . Herodot tarafından tanımlanan ünlü zigurat olan tapınağı , İncil’deki Babil Kulesi’nin modeli olarak kabul edilir .
Tanrıların Babil Kralı olarak bilindiği için Yunanlılar onu Zeus‘la ve Romalılar Jüpiter‘le ilişkilendirdiler . O bir yılan-ejderha ve kürek taşıyan, kraliyet cüppeli bir insan olarak tasvir edilmiştir. Marduk’un , ikonografisinin bir parçası olarak devam eden , marru olarak bilinen kürekle sembolize edilen bir çiftçi tanrısı olan Asarluhi olarak bilinen yerel bir tanrıdan geldiği anlaşılıyor . Bununla birlikte, Marduk’un adı, marru ile bağlantılı olmasına rağmen , ‘boğa-buzağı’ olarak tercüme edilir, ancak genellikle basitçe Bel (Efendi) olarak anılırdı. Doğup büyüdüğü yerel tanrıdan çok uzakta olan Marduk, Mezopotamya panteonunun en prestijli tanrılarından biri haline gelecekti .
O , taze, hayat veren suyla da ilişkilendirilen bilgelik tanrısı Enki‘nin (bazı mitlerde yaratıcı tanrı olarak kabul edilen Ea olarak da bilinir) oğluydu . Marduk’un Enki ile ilişkisi, hiç şüphesiz aynı ilişkiye sahip olan ve Marduk’un birçok özelliğini paylaşan eski bölgesel tanrı Asarluhi ile bağlantılıdır. Marduk’un karısı doğurganlık tanrıçası Sarpanitu’ydu (bazı mitlerde karısı Nanaya’dır) ve oğulları , yazıcıların, okuryazarlığın ve bilgeliğin koruyucu tanrısı Nabu’ydu .
Bölgesel bir tarım tanrısından Marduk, Babil şehri (ve daha sonra Asur ve Yeni Asur İmparatorluğu ) için artan bir önem kazandı ve sonunda Babil ve daha geniş Mezopotamya panteonunun en önemli ve güçlü tanrısı oldu ve sınırda bir ibadet düzeyine ulaştı. tektanrıcılık. Enuma Elish’te anlatıldığı gibi , göklerin ve yerin yaratıcısı, insanların Enki ile ortak yaratıcısı ve tanrıça Tiamat‘ın önderliğindeki kaos güçlerine karşı kazandığı zaferin ardından ilahi düzenin yaratıcısı olarak görülüyordu . Yönetimini meşrulaştırdıktan sonra, diğer tanrılara çeşitli görev ve sorumluluklar verdi ve hem dünyayı hem de ölüler diyarını organize etti.
Enuma Elish’teki Marduk
Babil yaratılış efsanesi Enuma Elish , Marduk’un iktidara yükselişinin öyküsünü anlatır. Zamanın başlangıcında evren, Apsu (erkek prensibi) olarak bilinen tatlı tatlı su ve Tiamat (dişil prensip) olarak bilinen tuzlu acı suya ayrılan, farklılaşmamış, girdaplı bir kaostan ibaretti. Bu iki tanrı daha sonra diğer tanrıları doğurdu.
BÖLGESEL BİR TARIM TANRISINDAN MARDUK, BABİL PANTEONUNUN EN ÖNEMLİ VE GÜÇLÜ TANRISI HALİNE GELDİ VE TEKTANRICILIĞIN SINIRINDA BİR TAPINMA DÜZEYİNE ULAŞTI.
Tiamat çocuklarını severdi, ancak Apsu çok gürültülü olduklarından şikayet etti ve gündüzleri onu işten uzaklaştırırken geceleri onu uyutmadı. Sonunda onları öldürmeye karar verdi ve dehşete kapılan Tiamat en büyük oğlu Enki’ye planı anlattı. Enki bunun üzerine mümkün olan en iyi hareket tarzını düşündü, babasını derin bir uykuya daldırdı ve onu öldürdü.
Apsu’nun kalıntılarından Eridu’nun bataklık bölgesinde evini, dünyayı yarattı . Tiamat, oğlunun babasını öldürmesini asla beklemiyordu ve bu nedenle çocuklarına savaş ilan ederek ona yardım etmesi için bir kaos ordusu kurdu. Kuvvetlerinin başına, her savaşta genç tanrılara karşı galip gelen yeni eşi tanrı Quingu’yu yerleştirdi .
Genç tanrı Marduk öne çıkıp onu kralları ilan ederlerse onları zafere taşıyacağını söyleyince Enki ve kardeşleri umutsuzluğa kapılırlar. Bu başarıldığında Marduk, Quingu’yu teke tek dövüşte yener ve ardından Tiamat’ı ikiye bölen bir okla vurarak öldürür; Gözlerinden Dicle ve Fırat nehirleri akar ve Marduk, cesedinden gökleri oluşturur ve Enki’nin başlattığı yeryüzünün yaratılışını tamamlar (bazı mitlerde Enki’den bahsedilmez ve dünyanın tek yaratıcısı Marduk’tur). Marduk, Enki’ye danışarak, Tiamat’ı çocuklarına savaş açmaya teşvik eden yenilmiş tanrıların kalıntılarından insanları yarattı. Yenilen Quingu idam edilir ve kalıntıları ilk insan olan Lullu’yu yaratmak için kullanılır.
Marduk daha sonra kaos güçlerine karşı tanrılarla iş birliği yapan insanlığı içeren dünyanın işleyişini düzenler. Bundan böyle, Marduk, insanların tanrıların zaman ayıramadığı işleri yapacaklarını emreder, ilahi olanı daha yüksek amaçlara konsantre olması ve insan ihtiyaçlarını karşılaması için serbest bırakır. Tanrılar insanlarla ilgilenip tüm ihtiyaçlarını karşılayacağından, insanlar tanrıların iradesine saygı duyacak ve kulak verecek ve Marduk lütufkârlıkla her şeye hükmedecektir.
Marduk’un Babil’deki Hükümdarlığı
Bu saltanatın merkezi göklerde değil, Babil’deki tapınakta – Esagila’daydı. Eski Mezopotamya , Mısır ve başka yerlerdeki tanrıların kelimenin tam anlamıyla onlar için inşa edilen tapınakta ikamet ettikleri düşünülüyordu ve bu, diğer tanrılar kadar Marduk için de geçerliydi.
Marduk, Hammurabi döneminde (MÖ 1792-1750) Babil’de öne çıktı. Marduk’un yükselişinden önce, cinsellik ve savaş tanrıçası İnanna , Babil’de ve Mezopotamya’nın başka yerlerinde tapınılan başlıca tanrıydı; daha sonra, İnanna geniş çapta hürmet görmeye devam etse de, Marduk şehrin en yüce ilahıydı ve Babil diğer bölgeleri fethederken onun tapınması yayıldı. Akademisyen Jeremy Black şöyle yazıyor:
Marduk kültünün yükselişi, Babil’in şehir devletinden bir imparatorluğun başkentine siyasi yükselişiyle yakından bağlantılıdır . Kassit Dönemi’nden itibaren Marduk, Babil Yaratılış Destanı’nın yazarının Marduk’un yalnızca tüm tanrıların kralı olduğunu değil, aynı zamanda birçok tanrının onun kişiliğinin yönlerinden başka bir şey olmadığını iddia etmesi mümkün olana kadar gitgide daha önemli hale geldi. . (128)
Tapınağının iç kutsal alanına yerleştirilmiş Marduk’un altın heykeli, kralların taç giyme törenlerinin hayati bir yönü olarak görülüyordu. Yeni bir kralın, yönetimini meşrulaştırmak için ‘Marduk’un ellerini tutması’ gerekiyordu; bu, Kassitlerin Hititleri kovduktan sonra Babil’i başkent yaptıkları Kassit Dönemi’nde (MÖ 1595-1155) başlatılmış gibi görünen bir uygulamadır .
Bazı akademisyenler, yeni kralın kelimenin tam anlamıyla heykelin ellerini tutması gerektiğini iddia ediyor – ve bu, konuyla ilgili eski metinlerle destekleniyor gibi görünüyor – diğerleri ise “Marduk’un elini tutmanın”, rehberliğe boyun eğmeye atıfta bulunan sembolik bir ifade olduğunu iddia ediyor. tanrının Bununla birlikte, eski yazılı kanıtlara dayanarak, heykelin yeni bir hükümdarın ardıllığında bulunması ve kralın heykelin ellerine fiilen dokunması gerektiği muhtemel görünüyor.
Marduk Kehaneti
Heykelin önemi, Akitu Festivali’nin (Yeni Yıl kutlaması) Marduk’un heykeli şehri terk ettiği için kutlanamadığı bir iç savaş zamanını anlatan Akitu Chronicle olarak bilinen eski eser tarafından kanıtlanmıştır. Yılbaşı gününde, halkın Marduk’un heykelini şehrin içinden geçirip duvarların ötesindeki küçük bir eve götürmesi adettendi, burada Marduk rahatlayabilir ve farklı manzaraların keyfini çıkarabilirdi.
Heykelin düşman milletler tarafından götürüldüğü bu dönemlerde, kentin koruyucu tanrısı orada olmadığı için Akitu festivali kutlanamamıştır. Dahası, insanlar ve kaos güçleri arasında duracak kimse olmadığı için tanrı şehirde olmadığında felaketin yakın olduğu düşünülüyordu. Bu durum, Marduk’un çeşitli dönemlerde heykeli şehirden çalındığında ‘seyahatlerini’ anlatan Marduk Kehaneti (yaklaşık MÖ 713-612, ancak hikaye muhtemelen daha eskidir) olarak bilinen belgede açık bir şekilde tasvir edilmiştir . Akademisyen Marc van de Mieroop şu yorumu yapıyor:
Koruyucu tanrının kendi şehrinde olmaması, [genel olarak o tanrı ve şehrin] kültünde büyük bozulmaya neden oldu. Tanrısallığın yokluğu her zaman mecazi değil, genellikle kült heykelinin düşmanlara baskın düzenleyerek çalınmasının bir sonucuydu. Yenilen şehirlerin gücünü zayıflatmak için savaşlarda genellikle galipler tarafından ilahi heykeller taşınırdı . Sonuçlar o kadar vahimdi ki, heykelin kaybı tarihçilik metinlerine kaydedilmeyi hak etti. Marduk’un heykeli Babil’de olmadığında, tüm kült yılı için çok önemli olan Yeni Yıl festivali kutlanamadı. (48)
Marduk Kehaneti , Hititlerin , Asurluların ve Elamlıların Marduk’un heykelini zaman zaman nasıl ele geçirdiğini ve Kral I. Nebuchadnezzar’ın (M.Ö. Belge, sanki Marduk’un kendisi – Elam hariç – bu yabancı toprakları ziyaret etmeyi seçmiş gibi ve büyük bir Babil kralının yükselip tanrıyı Elamitler’den geri getireceğinin nasıl kehanet edildiği şeklinde yazılmıştır.
Marduk Kehaneti büyük ihtimalle I. Nebuchadnezzar döneminde bir propaganda parçası olarak yazılmıştır, ancak günümüze ulaşan tek kopya çok daha sonraki bir Asur kopyasıdır. Akitu Chronicle ve diğerlerinin yanı sıra bu çalışma , Marduk’un şehirdeki varlığının insanlar için ne kadar hayati olduğunu açıkça ortaya koyuyor. İlahi koruyucuları olmadan insanlar, kendilerinin ve şehirlerinin yaygın ve aynı zamanda kişisel saldırılara karşı savunmasız bırakıldığını bildikleri için kendilerini çaresiz hissettiler.
Koruyucu Marduk
Marduk’a Mezopotamya edebiyatı boyunca birçok eserde atıfta bulunulmasına rağmen , bunlardan ikisi, kişinin tanrısı olmadığında bir kişi veya şehir için hayatın ne kadar tehlikeli olduğunu özellikle açıkça ortaya koyuyor. Ludlul -Bel-Nemeqi (yaklaşık MÖ 1700) ve The Wrath of Erra (yaklaşık MÖ 800), sırasıyla bireyin sorununu ve bir şehrin acısını ele alır ve her ikisi de bir koruyucu tanrının gerekliliğini netleştirir.
Ludlul -Bel-Nemeqi , Marduk’un yaşadığı başka bir şehir olan Nippur şehrinin bir yetkilisi olan Tabu-utu-bel tarafından uzun bir şikayet olarak çerçevelenmiş, iyi bir insanın neden sebepsiz yere cezalandırılması gerektiğine dair, ıstırap üzerine bir incelemedir. ibadet edildi. Konuşmacı, tanrıçasından nasıl yardım istediğini ancak ondan nasıl cevap alamadığını anlatır. Marduk uzaktan ona yardım göndermeye çalışır ama hiçbir şey acıyı dindiremez.
Konuşmacı, Marduk’un kendisine yardım etmeye çalıştığı tüm iyi hediyeleri listeler, ancak bunların hiçbiri işe yaramaz ve muhtemelen bunun nedeni, Marduk’un yakında olmamasıdır. Ludlul -Bel-Nemeqi, acı çekme sorununu ve kişinin tanrısının görünürdeki yokluğunu incelerken sık sık İncil’deki Eyüp Kitabı ile karşılaştırılmıştır . Çalışma asla açıkça Marduk’un kişiyi terk ettiğini iddia etmez ama kesinlikle Marduk’un “uzakta” olduğunu ve yalnızca eldeki yetersiz yardımı gönderebileceğini ima eder.
Erra’nın Gazabı, savaş tanrısı Erra’nın (Irra veya Nergal olarak da bilinir ) sıkıldığı ve ancak Babil’e saldırarak iyileştirilebileceğini düşündüğü bir uyuşukluğa düştüğü çok farklı bir eserdir . Diğer tanrılar tarafından planından vazgeçmesi istenir ama onları görmezden gelir. Marduk’a kıyafetlerinin eski püskü olduğunu ve gardırobuna gerçekten dikkat etmesi gerektiğini söyleyerek dikkatini dağıttığı Babil’e gider.
Marduk çok meşgul olduğunu söyleyerek itiraz eder, ancak Erra ona her şeyin yoluna gireceğini ve şehri Erra olarak kendisinin koruyacağını garanti eder. Marduk yeni bir takım elbise diktirmek için ayrıldığında, Erra şehri yok eder ve diğer tanrılar tarafından durdurulana ve hesap sorulana kadar (bazı versiyonlarda Marduk’un dönüşü tarafından durdurulur) ayrım gözetmeksizin insanları öldürür. Parça, şehrin yeniden doldurulabilmesi için şehrin bir kalıntısını bağışlamaya karar veren savaş tanrısı Erra’ya övgülerle sona eriyor.
Koruyucu Marduk, Babil’in güvenlik duygusu ve kişisel kimliği için o kadar önemliydi ki, şehir Pers yönetimine karşı ayaklandığında c. MÖ 485, Pers kralı I. Xerxes (MÖ 486-465) şehri yağmaladığında heykeli yok ettirdi. Büyük İskender, MÖ 330’da Ahameniş İmparatorluğu’nun Perslerini mağlup ettikten sonra , Babil’i başkent yaptı ve şehri eski ihtişamına kavuşturmak için çabalar başlattı, ancak bu gerçekleştirilemeden öldü. Şehir giderek prestij ve güç kaybederken Marduk’a tapınma azaldı. MÖ 141’de Partlar bölgeyi yönettiklerinde Babil terk edilmiş bir harabeydi ve Marduk unutulmuştu.
