MitolojilerTürk Mitolojisi
Trend

Ayaz Ata ve Aya

Ayaz Ata ve Aya;

Ayaz Ata – Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazaklarda ve Kırgızlarda Soğuk Tanrısı.

Noel Baba ile de özdeşleşmiş durumdadır. Ayas Han olarak da bilinir. Ay Işığından yaratılmıştır. Soğuk havaya neden olur. “Ak Ayas” olarak adı geçer. Ülker burcunun altı yıldızı göğün altı deliğidir ve oradan soğuk hava üfler. Böylece kış gelir. Ayaz tüm Türk coğrafyasında yakıcı soğuk anlamına gelir ki, Ayın gökte rahatlıkla görüldüğü açık havalarda meydana geldiği için Ay Tanrısının (veya ona bağlı Ayas Han’ın) gönderdiği düşünülmüştür. Bir tür Noel Baba olarak düşünülebilir. Hatta Kazaklarda birebir Noel Baba ile özdeşleşmiştir. Kimi kültürlerde kışın soğukta ortaya çıkan ve kimsesizlere, açlara yardım eden bir evliyadır. Hıristiyan Azizi olduğu yönünde görüşler de vardır.

Fakat dilbilim ve kültürel olarak Türk kültüründe zaten var bulunan bir kişilik olduğu kesindir.

Kimi görüşlere göre Ayas Han ile aynı kişidir. Kazaklarda kışın karşılanması ile ilgili olarak Soğumbası isimli bir eğlence bulunmaktadır. İlk karın yağması ve ilk soğuğun vurması ile kutlanan bayramdır. Bu bayramla bir ilgisi olması muhtemeldir.

Azericedeki Şahta Ata Şaxta Baba (Azerice)sözcüğü de yine birebir çeviriyle Soğuk Ata veya Ayaz Ata anlamına gelir.

Etimoloji

(Ay) kökünden türemiştir. Soğuk ve ayışığı anlamı vardır. Zemheri, karakış anlamlarına gelir. Ayas aynı zamanda mehtap (ayışığı) demektir. Açık ve bulutsuz havada ay göründüğü zaman çıkan soğuk demektir. Eski Altaycada Ayas/Hacas kelimesi açık gökyüzü mânâsı taşır.

Aya

image 3
Ayaz Ata ve Aya 8

Aya – Türk ve Altay mitolojisinde İyi Ruh.

Ayalar biçiminde çoğul olarak kullanılır. Hayırsever ruhların ve meleklerin genel adıdır. Çoğunlukla gökyüzünde yaşarlar. 17 farklı iyicil ruh kategorisinin tamamını anlatır. Karşıtı Aza’dır. Yeryüzündeki tüm yaratıcılığın, bereketin, sevginin kaynağıdırlar. Ayaçı (Ayatçı) tabiri yaratıcı ruhlar için kullanılır. Ayıhı şeklinde de ifâde edilir. Bu tabir Yakut mitolojisinde Abası’nın karşıtı olarak yer alır. Türklerde, İslâmiyetteki melek sözcüğünü karşıladığını öne sürenler de bulunmaktadır.

Etimoloji

(Ay) kökünden türemiştir. Yaratmak ve ışık anlamını içerir. Avuç içi anlamı da bulunur. Ayamak (kayırmak, korumak) fiili ile aynı kökten gelir. Moğolca iyilik ve müzik, ezgi anlamını da içerir. Evenk dilinde Aya, Eski Moğolcada Ayı sözcükleri iyilik manasına gelir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

Göz Atın
Kapalı
Başa dön tuşu
Kapalı

Reklam Engelleyici Algılandı

Lütfen reklamların gösterimine izin veriniz. Bu siteyi ayakta tutabilmek için gereklidir. Please allow ads to be displayed. This is necessary to keep the site up and running.