Adlet (veya Erqigdlet )
Adlet (veya Erqigdlet ) , Grönland’ın Inuit mitolojisinde , Labrador ve Hudson Körfezi kıyılarında yaşayan bir yaratık ırkıdır .
Kelime, iç Amerikan yerli kabilelerine atıfta bulunurken , aynı zamanda insansı köpek bacaklı bir kabileyi de ifade eder. Adlet köpeğinin vücudunun alt kısmı köpeğe, üst kısmı ise insana benzer. Tüm Adlet’ler hızlı koşar ve erkeklerle karşılaşmaları genellikle erkeğin galip gelmesiyle sona erer.
Inuit ilminde, genellikle insanlarla çatışma içinde olarak tasvir edilirler ve Inuit ve beyaz insanlardan daha uzun olmaları beklenir. Bazı hikayelerde onlar yamyamdır. labradorlu Eskimolar Adlet terimini, Hudson Körfezi’nin batısındaki kabileler ise Erqigdlit kelimesini kullanır. Adlet’in doğurduğu canavarca ırk, Labrador ve Hudson Körfezi kabileleri tarafından iç kesimlerdeki yerli Amerikalılarla özdeşleştirildi; Kızılderili komşuları olmayan Grönland ve Baffin Land’den Inuitler , bu terimi yarı insan, yarı köpek yaratıklarına atıfta bulunmak için kullanırlar.
Kelimenin bir etimolojisi H. Newell Wardle tarafından önerilmiştir: adlet “aşağıda” olan ad’dan gelebilir ve bu nedenle “aşağıdakileri” ifade eder. Alternatif olarak, batıda yaşayan ve yüzlerini boyayan Amerikan Kızılderililerine atıfta bulunarak “çizgili, çizgili”, dolayısıyla “çizgili olanlar” kökünden gelebileceğini savunuyor . “Erqigdlet”, aynı insanları ifade eden aşağılayıcı bir terim olabilir. Atlat , Inuit perspektifinden Amerikan Kızılderililerini ifade eden “diğerleri” anlamına gelir, Newell Wardle bu olasılığı ikincil ve fonetik benzerlikten kaynaklandığını düşünür.
Menşei
Birçok Eskimo hikayesi kaydeden bir etnolog olan Franz Boas , Adlet’in kökeni hakkında bir açıklama veriyor; Baffin Land’de hikayeyi , özellikle Cumberland Sound’da Pakaq adlı bir Inuit’ten duymuştu .
Transkripsiyonu, H. Rink tarafından yapılan bir çeviri ve (Boas tarafından hazırlanan) bir açıklama 1889’da The Journal of American Folklore’da yayınlandı. göre Grönland Eskimoları , Baffin Land’dekilerle aynı hikayeyi anlatıyor. Hikaye, Grönland’ın batı kıyısında genellikle “Kız ve Köpekler” olarak anılır; Grönland’ın doğu kıyısında “Qavdlunait ve Irqigdlit’in Kökeni” (yani İskandinavlar veya Kuzeyliler ve Kızılderililer) olarak bilinir.
Bir kadın, Niviarsiang (“kız”), babası Savirqong ile birlikte yaşıyor ama evlenmeyecek ve bu nedenle Uinigumissuitung (“bir koca istemeyen kadın”) olarak da anılıyor. Tüm taliplerini reddettikten sonra beyaz ve kırmızı benekli bir köpek olan Ijirqang ile evlenir. On çocuğundan beşi köpek ve diğerleri Adlet’tir, alt yarısı köpek vücutlarına, üst yarısı ise insan vücuduna sahiptir. Ijirqang ava çıkmadığı ve çocuklar çok aç olduğu için, gürültülü ev halkını geçindirmek Savirqong’a düşüyor.
Sonunda onları bir tekneye bindirir ve küçük bir adaya götürür ve Ijirqang’a her gün gelip et almasını söyler. Niviarsiang boynuna bir çift çizme asar ve kıyıya yüzer, ancak Savirqong ona et vermek yerine çizmelerine taş koyar ve Ijirqang boğulur. İntikamda, Niviarsiang, genç köpekleri babasının ayaklarını ve ellerini kemirmeleri için gönderir. O da karşılık olarak, teknesindeyken onu denize tekmeliyor ve küpeşte asılı kaldığında parmaklarını kesiyor, bu parmaklar okyanusa düştüğünde dönüşüyor.balinalar ve foklar .
Niviarsiang, babasının Adlet’i öldürebileceğinden korktuğu için onları iç bölgelere gönderir ve onlardan çok sayıda insan fışkırır. Derme çatma bir tekneyle okyanusun ötesine gönderdiği yavru köpekler, denizin ötesine geçerek İskandinav ataları oldular.
Antropolojik
Adlet fenomeninin (ve “Köpek Koca” temasının) bir yorumu, köpeğe benzeyen çocuklar ile diğeri olan Adlet arasındaki farkı çok önemli görüyor. Köpekler denizaşırı ülkelere gönderilir ve Inuit’lere uygun şeyler getirmek için beyaz İskandinavlar olarak geri dönerler, oysa “saldırgan bir mizacın hızlı koşucuları” olan Adlet, uzakta tutulması gereken bir tür iç ruh haline gelir. Bu nedenle, “Köpek Koca” efsanesi bir kargo kültünün değerini taşır : “Köpek benzeri Beyazlara, yani Kuzeylilere [cinsel] iyilikler sunarak, Inuit kızları arzu edilen malları elde etmede arabulucu görevi görür.” Inuitlerin ekonomik olarak İskandinav balina avcıları tarafından sağlanan mekanik açıdan üstün ürünlere bağımlı olduğu bir kültürde, hikayenin bir “Balina avcısı efsanesi” olarak okunması, hikaye, beyaz balina avcısına olan maddi bağımlılığı karşılıklı bir ilişkiye dönüştürür; Nord, annesine borcunu ödemek için geri gelir.
Franz Boas ve Hinrich Rink, beyazların, yani Kuzeylilerin kökenini açıklayan bir efsanenin ortaya çıkması için iki seçenek sunuyor. Gelenek, Inuitlerin İskandinavlarla ilk kez temas kurduğu zamana kadar uzanır (ki bunu pek olası görmezler) veya daha büyük olasılıkla, İskandinavların, namı diğer Kuzeylilerin gelişini hesaba katmak için değiştirilmiş, zaten var olan bir geleneğin uyarlanmasıdır. Signe Pisti, dilbilimsel kanıtları da hesaba katan varsayımsal bir tarihsel anlatıda benzer bir açıklama önerir.
“Köpek Koca” teması, diğer kabile mitolojilerinde paraleldir. Britanya Kolumbiyası’nın iç kesimlerinin yerli halkı olan Dakelh ( eski adıyla “Carrier kabilesi”) , bir dizi benzer hikaye anlatır. Bu hikayelerden birinde, bir kadın her gece tecavüze uğradığından şüphelenir ve tecavüzcünün üzerine küçük bir torba kırmızı boya atar; ertesi gün onu büyük bir köpek olarak tanımlar ve daha sonra dört köpek doğurur. Peder Morice, bu ve Carrier halkı tarafından kendisine anlatılan diğer öyküler hakkında yazarken, “Amerika’nın hiperborean ırkları arasında bir tür ulusal gelenek olabileceğini, çünkü Eskimoların bile besbelli buna eşdeğer bir öyküye sahip olduğunu” ileri sürer. ,” Franz Boas tarafından “Merkez Eskimo”da (1888) verilen hesabı özetlemeye devam ediyor. Bering Boğazı’nın Sibirya tarafında Çukçi arasında hikayeler (hem Adlet hem de bir köpekle evlenen kadın hakkında) anlatılır .
Adlet hikayeleri
Adlet’i içeren bir dizi hikaye, on dokuzuncu ve yirminci yüzyıllarda etnograflar tarafından yazıya geçirildi.
“Tornit ve Adlit”
1897-1898 kışında New York’ta bulunan ve Journal of American Folkloreiçin AL Kroeber tarafından yayınlanan Smith Sound’dan bir Inuit olan “Smith Sound Eskimo” tarafından birçok hikaye anlatıldı . İki Tornit (Inuit ilminden başka bir muhteşem ırk) kendilerini vahşi ve yamyam Adlet’in arasında bulur. Geceleri gizlice dışarı çıkarlar ve ayrılırken Adlet’in kızaklarındaki çapraz çubukları koşuculara bağlayan kayışları keserler. Köpekler havlamaya başlar, ancak Adlet kızaklarına binerken koşucular düşer ve Tornit kaçar. Aynı Smith Sound Eskimo, “The Central Eskimo”da Boas tarafından anlatılan Adlet hikayesinin bir varyantını da anlattı. Bu versiyonda Tornit de kadının çocuklarıdır, ancak Kroeber, “normalde bu hikayeyle bağlantılı olmadıklarını” belirtiyor. Smith Sound Eskimo tarafından anlatılan “The Origin of the Narwhal” gibi diğer hikayeler de ölümcül Adlet içerir.
aselu
Alaska , Point Barrow’un Eskimoları , bir çubuğa bağlanmış Aselu adında bir köpekten bahseder. Sopayı ısırarak kendini serbest bıraktı, sonra içeri girdi ve burada bir kadınla cinsel ilişkiye girdi. Sonuç olarak erkekleri ve köpekleri doğurdu.
