Gökyüzü Tanrısı Kovak; Türk ve Altay mitolojisinde Gökyüzü Tanrısı.
Kovak Han veya Gök (Kök, Kük) Ata da denir. Moğollar Tenger Eçege derler. Daha sonra Gök Tanrı anlayışına ulaşan bir yaratıcı anlayışıdır. Moğollarda Tenger Etzeg (Gök Baba) olarak anılır.
Özellikleri
Kimi zaman Göktanrı ile de bütünleşmiş veya aynı varlık olarak algılanır. Sümerlerden itibaren Gök eril olarak algılanmıştır. (Sâmi “Arap-İbrani” anlayışında ise tam tersidir, onlarda toprak eril olarak yer alır.)
“Üze kök tenri asra yagız yer kılıntukda ekin ara kişi oglı kılınmış.” Üstte mâvi gök altta yağız yer yaratıldığında, ikisinin arasında kişioğulları yaratılmış.” (Orhon Yazıtları) Tunguzlardaki Kovakı (diğer adı veya ikizi Savakı) adlı yaratıcı Tanrıyı anımsatmaktadır.
Gök Han ile karıştırılmamalıdır.
Bazen dişil olarak da algılanır. İnsan ve hayvanlara süt verir. Yakutlara göre bu Gök Ana, herkesin eşini bularak onları birleştiren bir ruhtur. Ayrıca yeni evlileri de korumaktadır. Türklerde Sümerlerden bu yana gök eril olarak algılanır. Bu nedenle Gök Ana tabiri pek yaygın değildir. Fakat Yer ve Gök birbirinden ayrışmadan önce birlikteyken herşey zıttınıda ihtiva ettiği için Gök Ana’nın da orada var olduğu söylenir.
Sümerlerde Inanna, Gök Ana kavramını karşılar. Inanna’nın diğer adı Iştar’dır ve bu Sümer Ay ve Güzellik Tanrıçasının adı da Işımak kökü ile bağlantılı görünmektedir.
Samrav
Samrav Han – Türk, Yakut ve Altay mitolojisinde Gök Tanrısı’nın başka bir adıdır.
Göklerin egemenliğini elinde bulundurduğu söylenir. İki eşi vardır; Kuyaş ve Yalçuk (Güneş ve Ay). Bu eşlerinden birer kızı olmuştur. Kuyaş’tan Umay (Huma), ki bu kızı Buzat (Boz At)’a biner. Yalçuktan ise Ayhulu (Ayluh) adlı kızı doğmuştur.
Bu kızı da Sarat (Sarı At)’a biner. Bengüsü (ölümsüzlük pınarı) Samrav Han’ın ülkesinde yer alır ve onun tarafından korunur. Sözcük; Eski Altay, Moğol ve Tunguz-Mançu dillerinin tamamında şaman içeriği ile bağlantılı bir köktür.
