Ereshkigal Ölüler Kraliçesi
Ereshkigal (Irkalla ve Allatu olarak da bilinir), yeraltı dünyasını yöneten Mezopotamya Ölüler Kraliçesidir.
Adı ‘Aşağıdaki Büyük Kraliçe’ veya ‘Harika Yerin Leydisi’ olarak tercüme edilir. Hem ölüleri kendi krallığında tutmaktan hem de yaşayanların ahirete girip gerçekleri öğrenmelerini engellemekten sorumluydu.
Onun ülkesine uygulandığı şekliyle büyük kelimesi , istisnai değil, engin olarak anlaşılmalı ve batıda Gün Batımı Dağları’nın altında yattığı düşünülen ve Kurnugia (“Dönüşü Olmayan Ülke”) olarak bilinen ölüler diyarına atıfta bulunulmalıdır. ) veya kraliçesinden sonra Irkalla veya Allatu olarak. Kurnugia, ölülerin ruhlarının çamurlu su birikintilerinden su içtiği ve toz yediği yerin altında uçsuz bucaksız bir kasvet diyarıydı.
Ereshkigal, bu ruhları yeraltı dünyasının girişinde bulunan ve sadık hizmetkarı Neti tarafından tutulan yedi kapıyla korunan sarayı Ganzir’den yönetiyordu . Savaş tanrısı Nergal (Erra olarak da bilinir) yılın altı ayı eşi ve eş hükümdarı olana kadar krallığını tek başına yönetti .
Erishkigal, tanrıça İnanna’nın ablasıdır ve en çok ünlü Sümer şiiri The Descent of Inanna’da (yaklaşık MÖ 1900-1600) oynadığı rolle tanınır . İlk kocası (ve tanrı Ninazu’nun babası), Gılgamış Destanı’nda kahraman Enkidu tarafından öldürülen Büyük Gök Boğası Gugalana’ydı .
İkinci kocası (veya eşi), oğlu Namtar’ı doğurduğu tanrı Enlil’di ve başka bir eşten, kötüleri cezalandıran ve şifa ve intikamla ilişkilendirilen bir yeraltı tanrısı olan kızı Nungal’a (Manungal olarak da bilinir) hamile kaldı . Dördüncü eşi, ölüler diyarında onunla kalmayı kabul eden tek eş olan Nergal’di.BURNEY RÖLYEFİ VEYA
GECENİN KRALİÇESİ , GENELLİKLE ERESHKİGAL’İ TEMSİL ETTİĞİ ŞEKLİNDE YORUMLANIR, ANCAK BİLİM ADAMLARI, ÇALIŞMAYI İNANNA’YI VEYA İBLİS LİLİTH’İ ONURLANDIRMAK OLARAK DA YORUMLADILAR.
Ereşkigal için bilinen bir ikonografi yok ya da en azından evrensel olarak üzerinde anlaşmaya varılmış bir ikonografi yok. Burney Kabartması (Gecenin Kraliçesi olarak da bilinir, Hammurabi‘nin MÖ 1792-1750 hükümdarlığından kalmadır) genellikle Ereshkigal’i temsil ediyormuş gibi yorumlanır. Pişmiş toprak rölyef, iki aslanın sırtında duran ve iki yanında baykuşlar bulunan, kanatları aşağı bakan çıplak bir kadını tasvir etmektedir. Gücün sembollerini elinde tutuyor ve aslanların altında dağların resimleri var. Bu ikonografi, Ereshkigal’in bir tasvirini güçlü bir şekilde akla getiriyor, ancak bilim adamları, çalışmayı İnanna’yı veya iblis Lilith’i onurlandırmak olarak da yorumladılar.
Kabartma büyük olasılıkla Ereşkigal’i tasvir ediyor ve aynı figürün farklı ayrıntılara sahip başka benzer kabartmaları olmasına rağmen, sanatta ona ait çok az resim bulmak şaşırtıcı olmayacaktır. Ereşkigal, Mezopotamya panteonundaki en korkulan tanrıydı çünkü o, kişinin geri dönüşü olmayan son varış noktasını temsil ediyordu.
Mezopotamya inancında, birinin ya da bir şeyin görüntüsünü yaratmak, öznenin dikkatini çekmekti. Örneğin, tanrıların heykellerinin tanrıların kendilerini barındırdığı düşünülüyordu ve insanların silindir mühürlerindeki görüntülerin muska özelliklerine sahip olduğu düşünülüyordu. O halde Ereshkigal’in bir heykeli veya görüntüsü, Ölüler Kraliçesi’nin dikkatini yaratıcıya veya sahibine yönlendirebilirdi ve bu arzu edilen bir şey değildi.
Erken Mansiyon ve Popülerlik
Ereşkigal’den ilk olarak Ur’lu Şulgi’nin saltanatına (MÖ 2029-1982) tarihlenen Sümer şiiri Ur-Nammu’nun Ölümü’nde bahsedilir . Bununla birlikte, şüphesiz daha önce ve büyük olasılıkla Akad Dönemi’nde (MÖ 2334-2218) biliniyordu. Akkadca adı Allatu, Shulgi’nin saltanatından önceki parçalarda geçiyor olabilir.
Eski Babil Dönemi’nde (yaklaşık MÖ 2000-1600) Ereshkigal, Hammurabi’nin saltanatından kalma Gecenin Kraliçesi kabartmasının onu betimlediği iddiasını destekleyerek, geniş çapta Ölülerin Kraliçesi olarak kabul ediliyordu. Mezopotamya tarihinde tanrıçalar statülerini daha sonra kaybetmiş olsalar da, ilk kanıtlar en güçlü tanrıların bir zamanlar kadın olduğunu açıkça gösteriyor.
İnanna (daha sonra Asurluların İştar’ı ) en popüler tanrılar arasındaydı ve Hititlerin Sauska’sı , Fenikelilerin Astarte’si , Yunanlıların Afroditi, Romalıların Venüs‘ü ve hatta belki de İsis’in de dahil olduğu diğer birçok kültürde benzer tanrıçalara ilham vermiş olabilir. Mısırlılar. Bununla birlikte, tüm bu diğer kültürlerdeki yeraltı dünyası bir tanrı tarafından yönetiliyordu ve Ereshkigal, tanrılar tanrıçaların yerini aldıktan ve Nergal ona eş olarak verildikten sonra bile bu konumu elinde tutan tek kadın tanrı olması bakımından benzersizdir.
İnanna’nın İnişi’nde Ereşkigal
Ereşkigal’den korkulsa da büyük saygı görüyordu. İnanna’nın İnişi, günümüzde geniş çapta ve yanlış bir şekilde, bir kadının ‘gerçek benliği’ haline geldiği sembolik bir yolculuk olarak yorumlanmıştır. Yazılı eserler, yalnızca bu yorum metin tarafından desteklenebildiği sürece herhangi bir makul şekilde yorumlanabilir. İnanna’nın İnişi, kişinin karanlık yarısıyla yüzleşerek bütünlüğe giden bir yolculuğun Jungçu bir yorumuna kesinlikle uygundur, ancak bu şiirin orijinal anlamı olmazdı ve bu yorum eserin kendisi tarafından desteklenmez. İnanna’yı övmek ya da onu kahramanca bir arketip olarak sunmak şöyle dursun, şiir onu bencil ve çıkarcı biri olarak gösterir ve ayrıca İnanna’ya değil Ereşkigal’e övgüyle biter.
İnanna/İştar, Mezopotamya edebiyatında sıklıkla , genellikle başkalarının pahasına, yalnızca kendini ve kendi arzularını düşünen bir kadın olarak tasvir edilir . Gılgamış Destanı‘nda, cinsel yönelimleri kahraman tarafından reddedilir ve bu yüzden kız kardeşinin kocası Gugulana, Cennetin Boğası’nı Gılgamış’ın krallığını yok etmesi için gönderir. Yüzlerce insanı boğanın saldırısı sonucu öldürdükten sonra Gılgamış’ın dostu ve silah arkadaşı Enkidu tarafından öldürülür. Enkidu, bir tanrıyı öldürdüğü için tanrılar tarafından kınanır ve ölüme mahkum edilir; Gılgamış’ı ölümsüzlük arayışına gönderen olay. Gılgamış öyküsünde İnanna/İştar yalnızca kendini düşünür ve aynı şey İnanna’nın İnişi’nde de geçerlidir .
Çalışma, İnanna’nın Gugulana’nın – kendi neden olduğu bir ölüm – cenazesine katılmak için yeraltı dünyasına nasıl seyahat etmeyi seçtiğini belirterek başlıyor ve geldiğinde ona nasıl davranıldığını ayrıntılarıyla anlatıyor. Ereshkigal, kız kardeşinin kapıda olduğunu duymaktan memnun değildir ve Neti’ye, onu taht odasına kabul etmeden önce yedi kapının her birindeki çeşitli giysi ve süs eşyalarını çıkarmasını söyler. İnanna, Ereşkigal’in karşısına çıktığında çıplaktır ve Ölülerin Annuna’sı ona karşı hüküm verdikten sonra, Ereşkigal kız kardeşini öldürür ve cesedini duvara asar .
İnanna’nın diriltilmesi, yalnızca İnanna’nın daha önce hizmetkarı Ninshubur’a ne yapması gerektiği talimatını vermedeki zekası ve Ninshubur’un tanrıları metresi lehine ikna etme yeteneği sayesindedir. Buna rağmen, İnanna’nın eşi Dumuzi ve kız kardeşi (tarımsal ölen ve dirilen tanrılar) o zaman onun yeraltı dünyasındaki yerini almaları gerekir çünkü burası geri dönüşü olmayan bir ülkedir ve hiçbir ruh yerine yenisini bulmadan geri dönemez.
Parçanın ana karakteri İnanna değil, Ereşkigal’dir. Kraliçe, İnanna’nın Gugulana’nın ölümüne neden olmaktan suçlu olduğunu kabul eden danışmanları Annuna’nın yargısına göre hareket eder. Metin okur:
Yeraltı dünyasının yargıçları olan annuna onun etrafını sardı.Ona karşı hüküm verdiler.Sonra Ereshkigal, İnanna’ya ölüm gözünü dikti,ona karşı gazap sözlerini söyledi,ona karşı suçluluk çığlığını attı, onu dövdü.İnanna bir cesede dönüştüÇürüyen bir et parçasıVe duvardaki bir kancaya asıldı.(Wolkstein ve Kramer, 60)
İnanna, işlediği suçtan dolayı yargılanır ve idam edilir, ancak açıkça bu olasılığı önceden görmüş ve hizmetkarı Ninshubur’a talimatlar bırakmıştır. İnanna’yı üç gün üç gece bekledikten sonra Ninshubur, tanrıçanın emirlerini yerine getirir, yardım için İnanna’nın babası-tanrı Enki’ye gider ve İnanna’yı dünyaya geri getirmesine yardım etmesi için iki galla (çift cinsiyetli iblisler) alır. Galla yeraltı dünyasına “sinekler gibi” girer ve Enki’nin özel talimatlarını izleyerek kendilerini Ereşkigal’e yakın bir şekilde bağlar . Ölülerin Kraliçesi sıkıntı içinde görülüyor:
Vücuduna çarşaf serilmemiştiGöğüsleri açıktaydıSaçları pırasa gibi başının etrafında dönüyordu.(Wolkstein ve Kramer, 63-66)
Şiir, doğum sancılarını yaşayan kraliçeyi anlatmaya devam ediyor. Galla , kraliçenin acılarına sempati duyuyor ve minnettarlıkla onlara istedikleri hediyeyi sunuyor. Enki’nin emriyle galla , “Sadece duvardaki kancadan sarkan cesedi diliyoruz” (Wolkstein ve Kramer, 67) yanıtını verir ve Ereshkigal onu onlara verir. Galla, İnanna’yı yaşamın yiyeceği ve suyuyla diriltir ve o ölümden dirilir.
İşte bu noktada, İnanna ayrıldıktan ve yedi kapıda Neti’nin ondan aldığı her şey geri verildikten sonra, İnanna’nın yerini alacak başka birinin bulunması gerekir. Kocası Dumuzi, İnanna tarafından seçilir ve kız kardeşi Geshtinanna, onunla birlikte gitmek için gönüllü olur; Dumuzi altı ay, Geshtinanna ise altı ay yeraltı dünyasında kalırken, tüm sorunlara en başta neden olan İnanna canının istediğini yapmaya devam eder.
İnanna’nın İnişi, merkezi karakterin gerçekte kim olduğunu anlasaydı, bugün olduğu gibi eski bir izleyici kitlesinde yankı uyandırırdı. Şiir şu mısralarla biter:
Kutsal Ereşkigal! Senin şöhretin harika!Kutsal Ereşkigal! Senin övgülerini söylüyorum!(Wolkstein ve Kramer, 89)
Ereshkigal, Ölülerin korkunç Kraliçesi konumundan dolayı eserin ana karakteri olarak seçilmiştir ve şiirin mesajı adaletsizlikle ilgilidir: Ereshkigal kadar güçlü bir tanrıça adaletten mahrum bırakılabiliyorsa ve acıya katlanabiliyorsa, o zaman öyle olabilir. okunan şiiri okuyan veya duyan herkes.
Ereshkigal ve Nergal
Ereshkigal, savaş tanrısı Nergal eşi olana kadar krallığını tek başına yönetir. Hikayenin bir versiyonunda Nergal, yeraltı dünyasını ziyaret ettiğinde kraliçe tarafından baştan çıkarılır, yedi gün seviştikten sonra onu terk eder, ancak daha sonra yılın altı ayı onunla kalmak için geri döner. Hikayenin versiyonları, MÖ 15. yüzyıla tarihlenen Mısır’da ( Amarna Mektupları arasında ) ve MÖ 7. yüzyıla tarihlenen eski bir Asur şehrinin bulunduğu Sultantepe’de bulundu ; ancak Neo-Babil Dönemi’nden (yaklaşık MÖ 626-539) kalma en iyi bilinen versiyonda Enki, Nergal’i Ölüler Kraliçesi’nin eşi olarak yeraltı dünyasına gönderen olayları manipüle ediyor.
Bir gün tanrılar herkesin davetli olduğu büyük bir ziyafet hazırlar. Ancak Ereshkigal katılamadı çünkü o yeraltı dünyasını terk edemezdi ve tanrılar daha sonra ayrılamayacakları için ziyafetlerini orada düzenlemek için aşağı inemezlerdi. Tanrı Enki, ziyafetten payına düşeni geri getirebilecek bir hizmetkar göndermesi için Ereşkigal’e bir mesaj gönderdi ve o da oğlu Namtar’ı gönderdi.
Namtar tanrıların ziyafet salonuna geldiğinde, savaş tanrısı Nergal dışında hepsi annesine olan saygılarından dolayı ayağa kalktı. Namtar hakarete uğradı ve yanlışın düzeltilmesini istedi, ancak Enki ona sadece yeraltı dünyasına dönmesini ve olanları annesine anlatmasını söyledi. Ereşkigal, Nergal’in saygısızlığını duyduğunda, Namtar’a, Enki’ye Nergal’in onu öldürebilmesi için gönderilmesini talep eden bir mesaj göndermesini söyler.
Tanrılar bu isteği kabul eder ve meşruiyetini tanır ve böylece Nergal’e yeraltı dünyasına seyahat etmesi gerektiği söylenir. Enki bunun olacağını elbette anladı ve Nergal’e yeraltı dünyasının yedi kapısının her birinde kendisine yardımcı olması için 14 iblis refakatçi sağladı. Nergal geldiğinde varlığı Neti tarafından duyurulur ve Namtar annesine ayağa kalkmayacak olan tanrının geldiğini söyler. Ereshkigal, yedi kapının her birinden içeri alınmasını ve ardından arkasından kapatılmasını emrediyor ve taht odasına ulaştığında onu öldürecek.
Ancak her kapıdan geçtikten sonra Nergal, kapıyı açık tutmak için iki iblis refakatçisini gönderir ve taht odasına yürür ve burada Namtar’ı alt eder ve Ereşkigal’i yere sürükler. Kafasını kesmek için büyük baltasını kaldırıyor, ancak onu bağışlaması için yalvarıyor ve kabul ederse karısı olacağına ve gücünü onunla paylaşacağına söz veriyor. Nergal kabul eder ve yaptığından dolayı pişman gibi görünür. Şiir, ikilinin öpüşmesi ve birlikte kalacaklarına dair söz verilmesiyle sona erer.
Nergal sık sık öfkesini kaybederek, savaş ve çekişme çıkararak dünya üzerinde sorunlara neden olduğundan, Enki’nin tüm senaryoyu onu yoldan çıkarmak için düzenlediği öne sürülmüştür. Ancak savaş, insan deneyiminin bir parçası olarak kabul edildi ve bu nedenle Nergal, yeraltı dünyasında kalıcı olarak kalamadı ve yılın altı ayı yüzeye dönmek zorunda kaldı. İblis refakatçilerini kapılara yerleştirdiği, kendi özgür iradesiyle geldiği ve kraliçe tarafından eş olarak kalmaya davet edildiği için Nergal, yerine geçecek birini bulmak zorunda kalmadan ayrılmayı başardı.
İnanna’nın İnişi’nde olduğu gibi , Ereşkigal ve Nergal’in Evliliği’nin (her iki versiyon da) sembolizmi , doğa ve cömertlik tanrıçası Demeter ve Hades tarafından kaçırılan kızı Persephone’nin Yunan hikayesiyle aynı temalara değinir . Yunan masalında, ölülerin meyvesinden yiyen Persephone, yeraltı dünyasında Hades ile altı ay geçirmek zorundadır ve bu süre zarfında Demeter, kızının kaybının yasını tutar.
Bu hikaye mevsimleri , Demeter ve Persephone birlikteyken dünyanın çiçek açtığı, ancak Persephone yeraltı dünyasına döndüğünde hiçbir şeyin büyümeyeceği ve dünyanın soğuk olduğu şeklinde açıkladı .
İnanna’nın İnişi doğrudan karşılık gelirken, Ereşkigal ile Nergal’in Evliliği savaş mevsimlerini anlatır, çünkü çatışmalar sadece belirli mevsimlerde yapılmıştır.
Ereşkigal’in Önemi
Ereshkigal, dualarda ve ritüellerde her zaman büyük gücün müthiş bir tanrıçası olarak temsil edilir, ancak hikayelerde genellikle daha büyük iyilik adına bir adaletsizliği veya yanlışı affeden biri olarak temsil edilir. Bu rolde, kendi hayatlarında onu örnek alması gereken insanlarda dindarlığı teşvik etti. Ereshkigal adaletsizliğe maruz kalabiliyor ve görevlerini tanrıların iradesine uygun olarak yerine getirmeye devam edebiliyorsa, o zaman insanlar daha azını yapmamalı.
Daha da önemlisi, iyiyi ödüllendirdiği ve kötüyü cezalandırdığı, elbette ama daha da önemlisi ölüleri ait oldukları alemde tuttuğu anlaşılan yeraltı dünyasının hükümdarı olmasıydı. Yeraltı dünyasının yedi kapısı, hem yaşayanları dışarıda tutmak hem de oraya ait olan herkesi içeride tutmak için yapılmıştır.
Onun krallığına geçenleri onurlandırmak ve onları hatırlamaya ve onlarla ilgilenmeye devam etmek için Ereshkigal’in çevresinde bir ölüler kültü büyüdü. Ölülerin içecek çamurlu sudan ve yiyecek tozdan başka bir şeyi olmadığı için, ölünün ağzına aktığı sanılan mezarlara yiyecek konuluyor ve tatlı su dökülüyordu. Akademisyen EA Wallis Budge şöyle yazıyor:
Yaşayanların gözyaşları ölüleri, ağıtları ve ağıtları teselli ediyordu. Ölülerin arzularını tatmin etmek için bu adaklar bazen hayatlarını ölüler kültüne adayan rahipler tarafından yapılırdı ve ölülerin akrabaları onları genellikle ölülerin kaderini iyileştirecek büyüler okumak için kullanırdı. Ereşkigal’in korkunç krallığı… Tüm bu tür dindar eylemlerin başlıca amacı ölülere fayda sağlamaktı ama her şeyin altında yaşayanların ölüleri yeraltı dünyasında tutma konusundaki ateşli arzusu vardı. Yaşayanlar, ölülerin bu dünyaya dönmesinden korkuyorlardı ve ne pahasına olursa olsun böyle bir felaketten kaçınmak gerekiyordu. (145)
Ereşkigal, Mezopotamya’nın tüm tanrılarında olduğu gibi düzeni sağladı ve kaos güçlerine karşı durdu. Yaşayanların dünyasını terk eden ruhların geri dönmemeleri gerekiyordu ve Ereshkigal onların ait oldukları yerde kalmalarını sağladı. Eğer bir hayalet yaşayanlara musallat olmak için geri dönerse, bu Irkalla’dan kaçmayı başaran huzursuz bir kaçak değilse, bunun iyi bir nedeni olduğundan ve Ereshkigal’in izniyle olduğundan emin olunabilirdi.
Diğer kültürlerde olduğu gibi, musallat olmanın ana nedenleri, ölülerin uygunsuz bir şekilde gömülmesi , günlük anma törenlerinin ihmal edilmesi veya cezasız kalan dinsiz eylemlerdi.
Ölülerin kraliçesi ve koruyucusu olarak Ereshkigal, yaşayanlara yaşamlarında uygun ayinleri ve ritüelleri gözlemlemeleri ve yakın ve daha geniş topluluklarının çıkarları için en iyi şekilde hareket etmeleri için güçlü bir hatırlatıcı olarak durdu.
