Lakota Mitolojisi Tanrıları Listesi
Aşağıda, Kuzey ve Güney Dakota’da mevcut topraklara sahip bir Kızılderili kabilesi olan Lakota mitolojisinin bir parçası olan yaygın olarak tanınan figürlerin bir listesi bulunmaktadır . Lakota mitolojisinin manevi varlıkları, büyük tanrılar, rüzgar ruhları, kişileştirilmiş kavramlar ve diğer varlıklar dahil olmak üzere birkaç ana kategoride kategorize edilir.
Tanrılar
Büyük Ruhlar
- Aŋpo -Şafağın ruhu , iki yüzü olan bir varlık.
- Haŋwí – Wi’ye eşlik eden ay Ruhu. Onu Wi’den ayırmak için Haŋhépi Wi (Gece Wi) olarak da bilinir. Annelik ruhu, süreklilik, akrabalık ve dişil şeyler.
- Íŋyaŋ – İlkel yaratıcı Ruh. Onun rengi sarı.
- Kssa – Bilgi ve bilgelik Ruhu. Dili, hikayeleri, isimleri, oyunları ve Wi’den gelen ateşin merkeze yerleştirildiği ilk locayı icat etti. Iktomi ile ilgili bir hikaye, Iktomi’nin Kssa olduğundan bahseder, ancak sorun çıkarma yollarından dolayı unvanı elinden alındı. Oglala Lakota, Iktomi’nin Wakíŋyaŋ tarafından yumurtlanan kozmik yumurtadan çıkan Ksa’nın ikinci tezahürü veya yozlaşması olduğuna inanıyor. Unk’un düşmanıdır.
- İktómi – Düzenbaz Örümcek Ruhu ve Inyan’ın oğlu.
- Maka-akaŋ veya Maka – Íŋyaŋ tarafından sevgilisi olarak yaratılan yeryüzü Ruhu. Onun rengi yeşil.
- Skan – Evrenin hareketi. Onun rengi mavi.
- Untunktahe – Su Ruhu.
- Wakȟáŋ Tȟáŋka – Büyük Ruh/Büyük Ruhlar.
- Wakiŋyaŋ veya Waukeon – Gök Gürültüsü Ruhları. Wakíŋyaŋ’ın bir kuş olduğuna inanılıyor. Thunderbird.
- Wóhpe veya Woohpe – Barışın Ruhu ve güney rüzgarı Okaga’nın karısı. Dostluk, güzellik, şefkat ve mutluluk ruhu. Uyum yaratmak için zıtlıklar arasında hareket eder.
- Wi – Bizonun güneş ruhu. Onu Wi olarak da bilinen Haŋwí’den ayırmak için Aŋpétu Wi (Gündüz Wi) olarak da bilinir. O aynı zamanda cesaretin, istikrarın, dayanıklılığın, metanetin, dürüstlüğün, güvenin ve yarışmaların Ruhu’dur. Onun rengi kırmızı.
- Wičháȟpi hiŋȟpáya – Wičháȟpi owáŋžila (Dinlenen yıldız veya Polaris ) ve Tapun Sa Win’den (Kırmızı Yanaklı Kadın) doğan Wičháȟpi veya Yıldız ruhu.
Önemli Ruhlar
- Anúŋğite veya Ite – Rüzgarın Karısı Spirit Tate. Dört Rüzgarın annesi, Kasırga Yum ve Pȟežúta (Tıp Adamları) Ka veWa’nın kızı olarak anılan iki yüzlü Ruh . Yaşlı kadın Wakanka olarak da bilinir.
- Tate – Rüzgar Ruhu.
- Taku Skanskan – Dört rüzgarın ve dört gecelik ruhların efendisi olan kaprisli kaotik ruh, Kuzgun , Akbaba , Kurt , tilki .
- Wani veya Wanim – Tate’in ana yönleri, dört rüzgarı, sağlık , hava durulması ve doğurganlığı denetleyen dört büyük oğlu . Tek bir figürde birleştirilebilirler.
- Okaga – Güney rüzgarlarının doğurganlık ruhu.
- Wiyohipeyata – Sonları ve gece olaylarını denetleyen batının rüzgar Ruhu.
- Wiyohiyanpa veya Yanpa – Başlangıçları ve gündüz olaylarını denetleyen doğunun rüzgar Ruhu.
- yata – Kuzey rüzgarı.
- Yum – Bir kasırga Ruhu, Anog Ite’nin çocuğu. O, sevginin Ruhu’dur.
Hayvan
- Çapa – Emek ve vergilerin Kunduz Ruhu.
- Četáŋ – Doğu’nun şahin ruhu. Hız, adanmışlık ve iyi görüş nitelikleri ile ilişkilidir.
- Hehaka – Cinselliğin erkek Elk Ruhu.
- Hnaska – Kutsal Tıbbın Kurbağa Ruhu.
- Hogan – Suyun arındırıcı Balık Ruhu.
- Hunomp veya Hununpa – Bilgeliğin iki ayaklı Ayı Ruhu. Iktomi hileci yapıldığında Bilgeliğin Ruhu olarak konumunu kaybettikten sonra alt Bilgelik Ruhu oldu.
- İktomi – Düzenbaz, Aldatma ve Yalanlar Örümcek Ruhu. İnyan’ın oğlu.
- Keya – Sağlık, güvenlik ve şifa ritüellerinin Kaplumbağa Ruhu.
- Mato – Tutkulu duyguların yaramaz şifacı Ayı Ruhu.
- Mika – Düzenbaz Çakal Ruhu.
- Sungmanito – Avcılığın ve savaşın Kurt Ruhu.
- Sunka – Arkadaşlık ve sadakatin Köpek Ruhu.
- Tȟatȟáŋka (Büyük Canavar) veya Ta Tanka – Erkek Buffalo Bolluk Ruhu. Mika’nın düşmanı.
- Tatankan Gnaskiyan (Crazy Buffalo) – Aşk ilişkilerini kasıp kavuran, kan davalarına, cinayetlere ve intiharlara neden olan kötü ruh.
- Wambli – Konseylerin, avlanma becerilerinin ve savaşın Kartal Ruhu.
- Zuzeca – Gizli şeylerin, gizli bilgilerin ve düpedüz yalanların Yılan Ruhu.
Kişileştirilmiş Kavramlar
- Etu – Zamanın kişileştirilmesi.
- Haŋ – Karanlığın kadim ruhu; Maka altında olmak için sürgüne gönderildi.
- Unk (Tartışma) – Maka’nın kavgalara neden olan ve davranışlarından dolayı suların derinliklerine sürülen arkadaşı. O, Iya’nın ve Gnaski’nin annesi, yine de tüm kötülüklerin atası. Ksa’nın düşmanıdır.
- Yuwipi – İyileşme töreni.
Diğer
- kanotilya – Ormanda yaşayan varlıklar.
- Gnaski – Ksa’yı zekasıyla alt etmeyi ve mükemmel bir şekilde taklit etmeyi başaran, kendisinin ve Ksa’nın birbirinden ayırt edilemez olduğu noktaya kadar ona “Ksapela” veya “küçük bilgelik” adını kazandıran kötü bir ruh. İya ile Unk’un çocuğudur.
- Hihankaga (Baykuş Yapıcı) – Samanyolu’nun girişinde duran ve ona uygun dövmeleri gösteren nagileri kabul eden yaşlı Ruh. Testini geçemeyenler, hafızalarının ve ruhlarının onursuz bir şekilde solup gideceği varoluştan kurtulacaklar.
- Iktinike – Yalan söylediği için Dünya’ya sürülen Sun Spirit Wi’nin oğlu.
- Iya – Kuzeyin yıkıcı fırtına canavarı ve Iktomi’nin kardeşi. Ibom, kasırga ve Waziya (Kar Çamlarından Üfleyen) olarak da bilinir – Aurora Borealis’in bulunduğu yerin girişini koruyan bir Dev. Soğuk, buz gibi nefesiyle güney rüzgarlarına karşı savaşır. Ayrıca kıtlık ve hastalık getirir.
- Nagi – Bu dünyaya hiçbir zaman fani bir bağı olmayan bir Ruh, Yaradan’ın hayatta bahşettiği her şeye bağlıdır (Örneğin Elementler, Hayvanlar ve İnsanlar.) Bazı Nagiler insanlığın duygularıyla “Beslenir” ve böylece sahip olurlar. Onları en kolay ayakta tutan duygulara dayalı olarak Hayırsever veya Kötü niyetli doğaların önemli etkisi (“Kötü” olan Ruhlar genellikle kalplerinde Öfke, Gazap, İntikam, Üzüntü veya Üzüntü olan insanlara ve “İyi” ruhlara sahip olan insanlara çekilir. Neşe, Mutluluk, Sevgi ve Uyum çekicidir.) Yaradan tarafından maddi bir bedenle kutsanmadıkları için kendilerini göstermekte zorlanırlar. Bu, bazı Ruhların antropomorfik bir Hayvan, bir Elemental figür, tamamlanmamış bir İnsan veya canavarca bir İnsan figürü görünümü almasına yol açar.
- Pte Oyate – Buffalo halkı. Wakan Takan’ın iradesini yerine getirmek için Skan tarafından yaratıldılar.
- Unk Cekula – Ovaları ve Kara Tepeleri kasıp kavuran bir Sürüngen canavarı, bir savaşçı tarafından ilaç oklarıyla öldürüldü.
- Unktehi – Uzun kuyruklu dev geviş getiren hayvanlara benzeyen bir ruh ırkı. Erkek unktehis suda yaşarken, dişi unktehis karada yaşar. Su kaynaklarını kirlettikleri ve sellere neden oldukları için genellikle tehlikeli veya kötü niyetli olarak kabul edilirler. Bununla birlikte, uygun törensel vücut boyama yöntemini öğretebilirler.
- Wakanpi – Ruhlar veya tanrılar.
- Wamaka Nagi – Hayvan ruhları, özellikle köpekler veya atlar gibi evcilleştirilmiş türler. Ahirette Samanyolu’na giderken sahiplerine eşlik ederler.
- Wanagi – Ayrılan insanların ruhları. Uygun dövmeleri olmayanları varoluştan kaldırmak için fırlatan Hihankara tarafından yargılanmak üzere Samanyolu’na yükselirler. Yaşayan ruhlar Woniya olarak bilinir .
- Wi Can – Yıldız insanları.
- Wo Nagi – Yemeğin manevi özü. Lakota’lar, Wakanpi’nin üzülmemesini sağlamak için hükümlerine gereken saygıyı ve minnettarlığı göstermelidir.
Önemli kişiler
- Fallen Star – Babası bir yıldız ve annesi bir insan olan genç bir savaşçı. Bencil bir şefin ( Orion takımyıldızının alt yarısı tarafından temsil edilen ) bedensiz kolunu geri aldı ve iade etti ve şefin kızıyla evlenerek ödüllendirildi.
- Heyoka – Waukheon’un vizyonlarına sahip olan muhalif.
- Ka – Kızları Anog Ite’nin Hanwi’nin yerini almasına yardım ettiği için kocası Wa ile birlikte cadı olarak dünyaya sürülen ilk kadın.
- Tokahe – Yeraltı dünyasından çıkan ilk adam.
- Wa – Kızları Anog Ite’nin Hanwi’nin yerini almasına yardım ettiği için karısı Ka ile birlikte büyücü Wazi olarak dünyaya sürülen ilk adam. Karısı gibi, kimi seçerse ona yardım eder.
- Beyaz Bufalo Buzağı Kadın – Lakota’ya Yedi Kutsal Ayini uygulamayı öğreten peygamber.
