Sosruko Destanı; Sosruka’nın bir kaya parçasından doğuşu Grek mitolojisindeki “Cyclop”, ve Türk destanlarındaki “Tepegöz“ün doğuşu motifi ile benzerlik taşır.
Bu üç destan kahramanının doğuşu taş orijinli bir motifte birleşmiştir.
Sosruko
Kuzey Kafkasya destanlarının en ünlü ve en yaygın mitolojik kahramanı. Sosrıka, her çağda, her dönemde Nart destanlarının bilinen kahramanıdır.
Mitoloji
Sosruka’nın doğuşu ile ilgili öykü çok ilginçtir. Ünlü Nart kadın kahramanı Seteney, Bakhsan ırmağı kıyısında çamaşır yıkarken Nartların sığırtmacı onu görür ve güzelliğine vurulur. Fırlayıveren aşk oku, karşı kıyıda üzerinde çamaşır yıkanan taşa çarpar.
Taş hemen ısınmaya ve büyümeye başlar. Seteney sıcak taşı eteğine sararak Nart Tlepş’in dökümhanesine götürür. Tlepş büyük çekici ile taşı kırar, içinden ateş saçan, kor halindeki Sosrıkua çıkar. Bu nedenle Nart Sosrıka, Nart Tlepş ile Seteney Guaşe’nin oğlu sayılır.
Sosruka’nın doğuşu üzerine yirmiden çok metin vardır, ama babası, biri dışında belli değildir.
Setenay-guaşe’nin belirgin bir eşi de yoktur. Babalı anlatıya göre, Savsırıko, Kuban Irmağı (Пщызэ) kıyısında çamaşır yıkarken, ırmağın öte yakasında bulunan Nartların çobanı kendisine vurulur; okunu göstererek, Setenay-guaşe’ye doğru “Göndereyim mi?” diye seslenir, Setenay- guaşe de “Gönder” der.
Bunun üzerine çoban aşk okunu atar, ok kadının yanındaki bir taşa düşer ve taşı döller. Setenay-Guaşe taşı bir beze sarıp evine götürür ve fırına koyar. Taş yavaş yavaş büyümeye başlar, 9 ay 10 gün sonra taş iyice irileşir, sallanmaya ve içinden ses vermeye başlar, taşı hemen Ateş Tanrısı ve hekim olan demirci Tlepş’in (Лъэпшъ) atölyesine götürür ve yardırır.
Taşın içinden kıvılcımlar saçan kızgın bir oğlan çocuğu çıkar. Setenay-Guaşe bebeği eteği ile tutmak ister, ama bebek annesinin eteğini yakarak yere düşer. Tlepş bebeği dizlerinden maşayla tutup yedi kez suya daldırır ve bebeğe, gelenek gereği. Maşa ile tutulduğundan suya değmeyen ve yumuşak kalan dizleri dışında, Savsırıko’nun çelikleşmiş vücûduna artık silah işlemiyordu.
Başka anlatılarda ise, Savsırıko’nun babası tamamen belirsizdir ve Savsırıko’nun babasının belli olmaması, Setenay-Guaşe’nin umurunda bile değildir1.
