Trimurti Hint Mitolojisi
Trimurti, Hindistan’da en önemli tanrı üçlüsüdür ve Hindu mitolojisinin temel taşlarından biridir. Trimurti, Brahman’ın üç farklı yönünü temsil eder ve üç tanrıya atfedilir: Brahma, Vishnu ve Shiva.
Bu üç tanrı, yaratıcılık, koruyuculuk ve yok etme kavramlarını temsil eder.
Trimurti, yeryüzündeki birçok inanç, gelenek ve mitolojide bulunan üçlü ilah grubuna (üçlemeye) Hinduizm ve Hint mitolojisinin çeşitli ekollerinde verilen addır.
Bu üçlü ilah grubu Hindu geleneğinde Brahma, Vişnu ve Şiva. Aslında Trimurti sözcüğü “üç yüzlü ilah” anlamına gelir. Yani üç ayrı fonksiyonu olan tek bir ilah sözkonudur: Brahma olarak yaratır, Vişnu olarak hükmeder, Şiva olarak yok eder.
Bir başka deyişle üç ayrı ilah yoktur; tek bir birimin üç ayrı fonksiyonunu gösteren üç tezahür söz konusudur. Her ne kadar adı geçen üç ilah eril olsa da, Trimurtinin ve genel olarak tanrısal gücün dişil bir yönü de bulunur.
Bu dişil yön üç ilahın ilâhi eşleri olarak sunulan üç tanrıça ile vurgulanır ve betimlenir. Bunlar sırasıyla: Saraswati, Lakşmi ve Durga‘dır.
Hint geleneğinde üçgen tarafından çevrili daire ise kimi sembolizmlerde Trimurtiyi simgeler. Trimurti sık sık üç yüze sahip insan figürleriyle de betimlenmiştir.
Hindular üç ilâhî fonksiyonu göstermek üzere kimi zaman elin üç parmağını kullanırlar ki, bu işarete Trikala denir.
Bu üç parmak işareti Proto-Türkler’den kalma çok eski bir yazıt olan Tamgalı Say yazıtında da görülür. Kimi yazarlar bu üçlü ilah grubunun sembolik anlamlarından birinin Sirius Sistemi’ndeki üç yıldızla ilgili olduğunu belirtmişlerdir.
Tamgalı Say
Tamgalı say, Moğolistan, Sibirya ve Mançurya gibi bölgelerde kullanılan bir sayı sistemidir. Bu sistemde, sayılar sembollerle ifade edilir. Her sembol belirli bir sayı değerine sahiptir ve sembollerin bir araya gelmesiyle sayılar oluşturulur. Tamgalı sayı sistemi, 13. yüzyılda Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu Cengiz Han tarafından yaygınlaştırılmıştır. Günümüzde, bazı Moğolistan ve Çinli matematikçiler tarafından hala kullanılmaktadır. Tamgalı sayı sistemi, farklı sembollerin kullanımı nedeniyle diğer sayı sistemlerinden farklıdır ve öğrenmesi zor olabilir. Ancak, Moğolistan gibi ülkelerde hala kullanıldığı için önemli bir kültürel mirastır.
Brahma, yaratıcılık ve bilgelik tanrısıdır. Kendisine atfedilen beş baştan üçü, onun üç gökyüzüne bakan yönünü temsil eder. Brahma, dünyanın yaratıcısı olarak tasvir edilir ve Hinduizm’de en yüksek tanrı olarak görülür.
Vishnu, koruyuculuk ve denge tanrısıdır. Kendisine atfedilen dört kolu, dünyanın dört yönünü temsil eder. Vishnu, dünyayı koruyan ve dengeleyen güçtür. Kendisi aynı zamanda Hinduizm’de en çok saygı gören tanrılardan biridir ve genellikle insan formunda tasvir edilir.
Shiva, yok etme ve dönüştürme tanrısıdır. Kendisine atfedilen üç gözü, üç yönünü temsil eder. Shiva, doğanın döngüsünde yok eden ve yeniden yaratan güçtür. Hinduizm’de en karmaşık tanrılardan biri olarak kabul edilir ve tapınaklarda en çok saygı gören tanrılardan biridir.
Trimurti, Hinduizm’de çok önemli bir rol oynar. Bu üç tanrı, Hinduizm’in temel felsefesinde yer alan Brahman’ın üç yönünü temsil eder. Ayrıca, Trimurti’nin her bir tanrısı, farklı bir yönü temsil ederek, Hinduizm’in çeşitliliğini ve zenginliğini yansıtır.
Trimurti ayrıca Hindu tapınaklarında da önemli bir rol oynar. Tapınaklar, bu üç tanrının heykelleriyle süslenir ve ibadet edenler, bu üç tanrıya ayrı ayrı veya hepsine birden tapınır.
Sonuç olarak, Trimurti, Hinduizm’in en önemli ve saygın tanrı üçlüsüdür. Bu üç tanrı, yaratıcılık, koruyuculuk ve yok etmenin farklı yönlerini temsil ederler ve Hinduizm’in temel felsefesi olan Brahman’ın üç yönünü yansıtırlar.
Hinduizm’in zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtan Trimurti, Hindu tapınaklarında da önemli bir role sahiptir ve ibadet edenler, bu üç tanrıya ayrı ayrı veya hepsine birden tapınır.
